________________
३२४
राजप्रश्नीयसूत्रे
' कर्हिणं भंते ! सूरियाभस्स' इत्यादि
टीका - क्क - कुत्र खलु हे भदन्त ! सूर्याभस्य देवस्य सूर्याभ-सूर्याभाभिधानं नाम विमानं प्रज्ञप्तम् । गौतम ! जम्बूद्वीपे - मध्यद्वीपे मन्दरस्य मेरु पर्वतस्य दक्षिणे- दक्षिणस्यां दिशि, अस्याः- वर्तमानायाः रत्नप्रभायाः पृथिव्याः बहुसमरमणीयात् - अत्यन्त समतलादतएव रमणीयात् सुन्दरात् भूमिभागात् - भूमिप्रदेशात् ऊर्ध्वम् उपरि चन्द्र-सूर्य- ग्रहगण - नक्षत्र - तारारूपाणां तत्रचन्द्र-वय-प्रतीतौ ग्रहगणः ग्रहाः - यद्यपि सूर्यादयस्तथापि कूजादयोऽज्ञेयाः, चन्द्र-सूर्ययोरुपादानात् तेषां गणः- समूहः नक्षत्राणि - अश्विन्यादीनि, तारा :प्रसिद्धाः, एतद्रूपाणां ज्योतिषाम् पुरतः बहूनि बहुसंख्यानि योजनशतानि - इसका आयाम और विष्कम्भ १२|| लाख योजनका कहा गया है । तथा इसकी परिधि ३९ उन्चालीस लाख ५२ बावन हजार ८०० आठ सो ४ योजनकी कही गई है ।
टीकार्थ - इस सूत्र द्वारा सूत्रकारने सूर्याभदेव के विमान के संबंध में कथन किया है - इसमें गौतमने प्रभु से ऐसा पूछा है - हे भदन्त ! सूर्याभदेव का सूर्याभ नामका विमान कहां पर है ? इसके उत्तर में प्रभुने उससे कहा - हे गौतम ! जम्बूद्वीप नामके द्वीप में मध्यजम्बूद्वीप में जो सुमेरु पर्वत है – उस सुमेरु पर्वत की दक्षिण दिशा में वर्तमान इस रत्नप्रभा पृथिवी के बहुसमरमणीय अत्यन्त समतल होने से रमणीयसुन्दर भूमिभाग से भूमिप्रदेश से ऊपर चन्द्र, सूर्य, ग्रहगण नक्षत्र और तारा इन रूप ज्योतिषियों से आगे अनेक सैकडों योजनों को, अनेक
-
हस्साई बावन्नं च सहस्साई च अट्ठ य अडयालजोयणसए परिक्खेवेणं) तेना आयाम અને વિક ભ એટલે કે લંબાઈ ને પહેાળાઇ ૧૨ા લાખ ચેાજન જેટલી કહેવાય છે. તેમજ તેની પરિધિ ઓગણચાલીસ લાખ ખાવન હજાર આઠ સેા અડતાલીસ ( ३८, ५२८४८ ) योजन भेटसी उडेवामां आवे छे.
टीडार्थ - આ સૂત્ર વડે સૂત્રકારે સૂર્યાભદેવના વિમાન સ`બંધમા સ્પષ્ટીકરણ કચુ' છે. ગૌતમે પ્રભુને આ પ્રમાણે પ્રશ્ન કર્યા છે કે હે ભદ'ત ! સૂર્યાભદેવનું સૂર્યવિમાન કર્યાં છે ? એના જવાબમાં પ્રભુએ આ! પ્રમાણે કહ્યુ` કે હું ગૌતમ જ'બૂદ્વીપ નામના દ્વીપમાં—મધ્ય જ બૂદ્વીપમાં જે સુમેરુપ ત છે.—તે સુમેરુપર્યંતની દક્ષિણ દિશા તરફ વિદ્યમાન આ રત્નપ્રભા પૃથિવીના બહુસમરમણીય અતીવ સમતલ હાવાથી રમણીય—સુંદર ભૂમિભાગથી-ભૂમિપ્રદેશની ઉપર ચન્દ્ર, સૂર્ય ગ્રહ ગણુ નક્ષત્ર અને તારા આ સ યેાતિકૈાથી આગળ ઘણાં સેંકડો ચેાજના ઘણા હજાર
શ્રી રાજપ્રશ્નીય સૂત્ર ઃ ૦૧
