________________
८८
औपातिकसूत्रे मूलम्-अम्मडस्स णं परिवायगस्स चउविहे अणहादंडे पच्चक्खाए जावज्जीवाए; तं जहा-अवज्झाणायरिए पमायायरिए हिंसप्पयाणे पावकम्मोवएसे ॥ सू० ३६ ॥
टीका... 'अम्मडस्स णं' इत्यादि।
'अम्मडस्स णं परिवायगस्स ' अम्बडस्य खलु परिव्राजकन्य 'चउविहे अणट्ठादंडे पञ्चक्खाए जावजीवाए' चतुर्विधः अनर्थदण्डः-अर्थः प्रयोजनं गृहस्थस्य क्षेत्रवास्तुधनधान्यं शरीरपरिपालनादिविषयं तदर्थ आरम्भो-भूतोपमदाऽर्थदण्डः । दण्डो निग्रहो यातना विनाश इति पर्यायाः । अर्थेन प्रयोजनेन दण्डोऽर्थदण्डः, स चैवंभूत उपमर्दनलक्षणो दण्डः क्षेत्रादिप्रयोजनमपेक्षमाणोऽर्थदण्ड उच्यते, तद्विपरीतोऽनर्थदण्डः प्रत्याख्यातो यावज्जीवम् । अयमनर्थदण्डः किंस्वरूपः ? इति बोधयितुमाह-'तं जहा' तद्यथा-'अवज्झाणायरिए ' अपध्यानाऽऽचरितः--अपध्यानम् आर्तरौद्ररूपं, तेनाचरितः= आसेवितो योऽनर्थदण्डः स तथा । ‘पमायायरिए' प्रमादाऽऽचरितः-प्रमादेन- मद्यविषय
'अम्मडस्स णं परिव्वायगस्स' इत्यादि। __ (अम्मडस्स णं परिव्वायगस्स) इस अम्बड परिव्राजक के (चउविहे) चारों प्रकार के (अणद्वादंडे ) अनर्थ दंडों को (जावज्जीवाए पञ्चक्खाए ) जीवनपर्यन्त परित्याग है । वे चार अनर्थदंड इस प्रकार हैं-( अवज्झाणायरिए पमायायरिए हिंसप्पयाणे पावकम्मोवएसे ) अपध्यानाचरित, प्रमादाचरित, हिंसाप्रदान, एवं पापकर्मोपदेश । विना प्रयोजन जीवों का उपमर्दन जिन कार्यों के करने से होता है उसका नाम अनर्थदंड है। आर्तरौद्ररूप ध्यान का नाम अपध्यान है। इस ब्यानसे उद्भूत अथवा क्रियमाण दंड का नाम अपध्यानाचरित अनर्थ दंड है। मद्य, विषय, कषाय, निद्रा एवं विकथारूप प्रमाद से
" अम्मउम्स गं परिव्वायगस्स" त्यादि.
( अम्मडस्स णं परिव्वायगरस ) मा २५५७ परिवाने (चरव्विहे) यारेय प्रा२ना (अणदादंडे ) अनर्थ हुन। ( जावज्जीवाए पच्चक्खाए) पनपर्यन्त परित्याग छ. से यार मन ४ मा ४२ना छ. (अवज्झाणायरिए पमायायरिए हिंसप्पयाणे पावकम्मोवएसे ) २५५च्या नायरित, प्रभाहायरित, डिसा પ્રદાન-હિસાકારક શર કોઈને દેવું, તેનેજ પાપકર્મને ઉપદેશ. વિના પ્રજન જીનું ઉપમન જે કાર્યો કરવાથી થાય તેનું નામ અનર્થદંડ છે. આ રૌદ્રરૂપ ધ્યાનનું નામ અપધ્યાન છે. આ ધ્યાનથી ઉદભવેલા અથવા થનારા દંડનું નામ અપપ્પાનાચરિત-અનર્થદંડ છે. મઘ, વિષય, કષાય, નિંદ્રા તેમજ