________________
औपपातिक
सुक्कज्झाणे चउव्विहे उप्पडोयारे पण्णत्ते; तं जहा
नारीणामप्यवज्ञा विलसति नियतं वृद्धभावेऽप्यसाधुः,
संसारे रे मनुष्या! वदत यदि सुखं स्वल्पमप्यस्ति किंचित् ॥४॥ –इदं धर्मध्यानम् ॥
'मुक्कज्झाणे चउबिहे चउप्पडोयारे पण्णत्ते ' शुक्लध्यानं चतुर्विधं चतुष्प्रनारीणामप्यवज्ञा विलसति नियनं वृद्धभावेऽप्यसाधुः,
संसारे रे मनुष्याः वदत यदि सुखं स्वल्पमप्यस्ति किंचित् ||४|| अत्यन्त अपवित्र गर्भवास में रह कर यह जीव अनेक कष्टों को सहता रहता है । वहाँ इसका शरीर सिकुड़ा रहता है । यौवन अवस्था में यह जीव विषय भोग के समय स्त्रीवियोगजनित दुःख से अत्यन्त दुःखी होता है । स्त्री यदि जीवित रहे तो वृद्धावस्था में यह अपनी उसी स्त्री का असा अपमान सहन करता है । फिर हे भव्यों! तुम ही कहो, इस संसार में किंचिन्मात्र भी सुख है : कुछ भी नहीं ॥५॥
1
इस प्रकार जीव को
संसार के विषय में विचार करना चाहिये । इस प्रकार
२९६
धर्मध्यान समझना चाहिये ।
अब शुक्लध्यान कहते हैं-(सुकज्झाणे चउव्विहे चउप्पडोयारे पण्णत्ते) शुक्लध्यान चार प्रकार का है, और यह स्वरूप लक्षण, आलंबन एवं अनुप्रेक्षा के भेद से सोलह कृच्छ्रेणामेध्यमध्ये नियमिततनुभिः स्थीयते गर्भवासे, कान्ताविश्लेषदुःखव्यतिकरविषमे यौवने चोपभोगः । नारीणामप्यवज्ञा विलसति नियतं वृद्धभावेऽप्यसाधुः,
संसारे रे मनुष्याः ! वदत यदि सुखं स्वल्पमप्यस्ति किंचित् ||४||
અત્યંત અપવિત્ર ગવાસમાં રહીને આ જીવ અનેક કષ્ટોને સહન કરતા રહે છે. ત્યાં તેનુ શરીર સ ંકેાચાઈને રહે છે. જુવાન અવસ્થામાં આ જીવ વિષયભાગના સમયે સ્ત્રીવિયાગથી ઉત્પન્ન થતા દુઃખથી બહુ જ દુ:ખી થાય છે. સ્ત્રી જો જીવતી હાય તા પોતાની વૃદ્ધાવસ્થામાં તે પેાતાની તે જ સ્ત્રીનુ અસહય અપમાન સહન કરે છે. માટે હું ભળ્યેા ! તમે જ કહેા, આ संसारभां ४रायण सुख छे ? भराय नहि. (८)
આ પ્રકારે જીવને સ‘સારના વિષયમાં વિચાર કરવા જોઇએ. એ પ્રકારે ધર્મ-ધ્યાન સમજવું જોઇએ.
હવે શુકલધ્યાન કહે छे ( सुक्कज्झाणे चव्विहे उपोयारे पण्णत्ते) शुद्धध्यान यार अारनु छे, अने ते स्व३५ लक्षण, मास
