________________
पीयूषवर्षिणी-टीका सू. ३० ध्यानभेदवर्णनम्
पिता परभवे पुत्रः स तु भ्राता भवान्तरे । पुनस्तातः पुनः पुत्रः प्राणिनां गतिरीदृशी ॥२॥ मातापितृसहस्राणि पुत्रदारशतानि च । संसारेष्वनुभूतानि यान्ति यास्यन्ति चापरे ॥३॥ कृच्छ्रेण मेध्यमध्ये नियमिततनुभिः स्थीयते गर्भवासे, कान्ताविश्लेषदुःखव्यतिकरविषमे यौवने चोपभोगः ।
२९५
पिता परभवे पुत्रः, स तु भ्राता भवान्तरे । पुनस्तातः पुनः पुत्रः, प्राणिनां गतिरीदृशी ॥२॥
इस संसार में जीव की पर्याय एकसी शाश्वत नहीं रहती है। जो इस भव में पिता होता है, वही परभव में पुत्र बन जाता है, एवं भवान्तर में भ्राता भी हो जाता है, पश्चात फिर पिता हो जाता है, फिर पुत्र हो जाता है । इस संसार में प्राणियों की ऐसी ही कुछ विचित्र गति है ||२|| और भी कहा है
मातापितृसहस्राणि पुत्रदारशतानि च ।
संसारेष्वनुभूतानि यान्ति यास्यन्ति चापरे || ३ |
इस संसार में इस जीव के हजारों माता और पिता बन चुके
हैं, हजारों पुत्रकलत्र हो चुके हैं । इस समय भी ये माता पिता पुत्र और कलत्र इस जावके हैं, और आगे भी ये होंगे ||३|| और भी कहा है
कृच्छ्रेण मेध्यमध्ये नियमिततनुभिः, स्थीयते गर्भवासे, कान्ताविश्लेषदुःखव्यतिकरविषमे यौवने चोपभोगः ।
पिता परभवे पुत्रः स तु भ्राता भवान्तरे ।
पुनस्तातः पुनः पुत्रः, प्राणिनां गतिरीदृशी ||२||
આ સંસારમાં જીવની પર્યાય એક જેવી કાયમ રહેતી નથી. જે આ ભવમાં પિતા હાય છે તે જ પરભવમાં પુત્ર થઇ જાય છે, તેમજ ભવાન્તરમાં ભાઇ પણ થઈ જાય છે.પછી પિતા થઈ જાય છે. વળી પુત્ર થઈ જાય છે. આ સંસારમાં પ્રાણિઓની એવી જ કઇં વિચિત્ર ગતિ છે (૨) ફ્રી પણ કહ્યું છે–
मातापितृसहस्राणि पुत्रदारशतानि च ।
संसारेष्वनुभूतानि यान्ति यास्यन्ति चापरे || ३ ||
આ સંસારમાં આ જીવના હજારા માતાપિતા થઇ ચુકયા છે. હજારા પુત્ર-કલત્ર થઇ ચુકયા છે. આ સમયે પણ એ માતા, પિતા, પુત્ર અને કલત્ર આ જીવના છે, અને આગળ પણુ આ માતા-પિતા આદિ આ જીવને થશે જ. (૩) વળી કહ્યું પણ છે.
