________________
औपपातिकसूत्रे
4
अप्पsिहय-वर-नाण- दंसण-धरे वियट्टच्छउमे जिणे जावए तिष्णे धर्मेण–न्यायेन वरः श्रेष्ठः इतरतीर्थिकाऽपेक्षयेति धर्मवरः, धर्माः पुण्य-यम- न्याय स्वभावाऽऽचारसोमपाः, इत्यमरः, स चासौ चातुरन्तचक्रवर्ती च । यद्वा चातुरन्तं च तच्चक्रं चातुरन्तचकं, वरश्च तच्चातुरन्तचक्रं वरचातुरन्तचक्रं धर्मो वरचातुरन्त चक्रमिव धर्मवरचा तुरन्त - चक्रं तेन वर्तितुं वर्तयितुं वा शीलं यस्य स तथा । 'दीवो' द्वीपः - संसारसमुद्रे निमज्जतां द्वीपतुल्यत्वात् । ' ताणं' त्राणं कर्मकदर्थितानां भव्यानां रक्षणसमर्थः । अत एव तेषां सरणगई ' शरणगतिः– आश्रयस्थानम् । 'पट्टा' प्रतिष्ठा - कालत्रयेऽप्यविनाशित्वेन स्थितः । 6 अप्पडिहय - वर - नाण- दंसग - घरे ' अप्रतिहतवरज्ञानदर्शनधरः - प्रतिहतं जिसका अर्थ " धर्मही वरचातुरन्तचक्र है " ऐसा होता है । अन्य सौगतादिक धर्म धर्मवरचातुरन्तचक्र नहीं हैं; क्योंकि उनमें तात्त्विकता का अभाव है । इसका भी कारण एक यही है कि वे यथावस्थित अर्थका यथार्थ प्रतिपादन नहीं करते हैं । इस धर्मरचातुरन्तचक्र के अनुसार जिसके वर्तन करनेका स्वभाव है वह धर्मवरचातुरन्तचक्रवर्ती है, अत एव भगवान् धर्मवरचातुरन्तचक्रवर्ती हैं । भगवान् संसार समुद्र में डूबनेवाले प्राणियोंके द्वीपतुल्य हैं; इसलिये वे स्वयं ( दीवो) द्वीप हैं । (ताणं ) कर्मों से कदर्थित भव्योंके प्रभु रक्षक हैं इसलिये त्राता कहे गये हैं, और इसी कारण (सरणगई ) भव्योंके लिये शरणस्वरूप हैं । ( पट्ठा) प्रभु स्वयं प्रतिष्ठास्वरूप इसलिये हैं कि तीनों कालों में भी उनका कभी भी विनाश नहीं होता है । ( अप्प - डिह - - नाण - दंसणधरे ) प्रभुका अनंतज्ञान एवं अनंत दर्शन अप्रतिहत- निरा
७८
4
નિષ્પન્ન થાય છે. જેનો અર્થ ધમ જ વરચાતુરન્તચક્ર' છે એવા થાય छे. जीन सौगत आदि, धर्म धर्भवस्यातुरन्तय नथी; प्रेम तेमां तात्त्विકતાના અભાવ છે. તેનું પણ કારણ એક તા એ છે કે તેએ યથાવસ્થિત અને યથાર્થ (ખરાખર) પ્રતિપાદન કરતા નથી. આ ધર્મવરચાતુરન્તચક્રને અનુસરીને જેને વર્તન કરવાના સ્વભાવ છે તે ધર્મવરચાતુરન્તચક્રવર્તી છે. એટલે જ ભગવાન ધર્મ વરચાતુરન્તચક્રવત્તી છે. ભગવાન સૌંસાર સમુદ્રમાં डूमवावाजा आशियाना द्वीप नेवा छे तेथी तेथे पोते ( दीवो) द्वीप छे. (ताणं) :र्भाथी ४र्थित लग्योना प्रभु रक्षः छे ते भाटे तेथे त्राता :वाय छे, रमने ते ४ अरथी तेथे ( सरणगई ) लभ्योने भाटे शरणुस्व३५ छे. (पइट्ठा) अलु पोते प्रतिष्ठा-स्वय भेटला भाटे छेत्र अमांशु तेभनो उडीओ विनाश थते। नथी. ( अप्पडिय - वर - नाण - दंसण - धरे ) प्रभुनु