________________
पीयूषवर्षिणी-टीका. स. १२ धारिणीवर्णनम्.
चारुवेसा संगय-गय-हसिय-भणिय-विहिय-विलास-सललिय-संलाव -णिउण-जुत्तोवयार-कुसला सुंदर-घण-जघण-वयण-कर-चरणपरिपूर्ण सौम्यं वदनं मुखं यस्याः सा तथा । 'सिंगारागारचारुवेषा' शृङ्गाराऽऽगारचारवेषा, शृङ्गारस्य शृङ्गाररसस्य अगारमिव गृहमिव चारुः शोभनो वेषो नेपथ्यंवस्त्रादिरचना यस्याः सा तथा । 'संगय-गय-हसिय-भणिय-विहिय-विलाससललिय-लाव-णिउण-जुत्तोवयार-कुसला'-सङ्गत-गत हसित-भणित-विहितविलास-सललित–संलाप-निपुण-युक्तोपचार-कुशला, संगतेषु समुचितेषु गत-हसितभणित-विहित-विलास-सललित-संलापेषु निपुणा, तत्र-गतं गमनं गजहंसादिवत्, हसितं स्मितं, भणितं वचनं कोकिलवीणादिस्वरेण च युक्तं, विहितं चेष्टितं, विलासो-नेत्रचेष्टा, सललितसंलापः-वक्रोक्त्याद्यलङ्कारेण सहितं परस्परभाषणं, तेषु निपुणा=चतुरेत्यर्थः, तथा युक्तोपचारेषु सद्व्यवहारेषु कुशला=दक्षेत्यर्थः, ततः पदद्वयचन्द्रमा के समान बिलकुल विमल था। [ सिंगारागारचारुवेसा ] इसका नेपथ्य अर्थात् वेष शृङ्गार का घर था । [ संगय-गय-हसिय-भणिय-विहिय-विलाससललिय-संलाव-णिउण-जुत्तोवयार-कुसला] इसकी गति गज एवं हंसादिकों की गति जैसी मनोमुग्धकारी थी, इसका स्मित बहुत सुन्दर था, एवं इसका भाषण कोकिल और वीणा आदि के स्वर जैसा कर्णप्रिय था, इसकी चेष्टाएँ और विलास अति मनोहर थे, तथा सललितसंलाप-परस्पर संभाषण वक्रोक्ति आदि अलंकारों से युक्त था । मतलव कहने का यह है कि यह इन गमनादिक क्रियाओं में विशेष चतुर थी । साथ २ योग्य सद्व्यवहारों में भी यह कुशल थी। [ सुंदर-थण-जघण-वयणशालता यंद्रमा समान भिसास निज तु. [सिंगारा-गारचारुवेसा ] तेना नेपथ्य अर्थात् ५ नए शानु ५२ तु. ( संगयगय-हसिय-भणिय-विहिय-विलास-सललिय-संलाव-णिउण-जुत्तोवयार - कुसला ) तेनी ચાલ ગજ (હાથી) તેમ જ હંસ આદિકની ગતિ જેવી મને મુગ્ધકારી હતી. તેનું સ્મિત (હસવું) અતિ સુન્દર હતું. તેની બેલી કેયેલ અને વીણા આદિના સ્વર જેવાં કર્ણપ્રિય હતાં. તેની ચેષ્ટાઓ અને વિલાસ અતિ મને હર હતા. તથા સલલિતસંલાપ-પરસ્પર સંભાષણ–વક્રોકિત આદિ અલંકારોવાળાં હતાં. કહેવાનો મતલબ એ છે કે તે ગમન (ચાલ) આદિક ક્રિયાએમાં બહુ ચતુર હતી. સાથે સાથે ઉચિત સદ્વ્યવહારમાં પણ તે કુશલ
