________________
४६
औपपातिक
हर
•
"
खंधसमलणे एत्थ णं महं एक्के पुढविसिलापट्टए पण्णत्ते विक्खंभायामउस्सेहसुप्पमाणे किण्हे अंजण-घण - किवाण- कुवलय-हल- कोसेज्जा - गास - केस - कज्जलंगी खंजण-सिंगभेद - रिट्ठय- जंबूफलवृक्षस्य अधः प्रदेशः, आसीदिति शेषः ' एत्थ णं महं एके पुढ विसिलापट्टए पण्णत्ते ' अत्र-अस्मिन्-अधः प्रदेशे 'महं' महान् एके ' एकः 'पुढविसिलापट्टए ' पृथ्वी शिलापट्टकः- पृथ्वीशिलापीठ इत्यर्थः । ' पण्णत्ते ' प्रज्ञतः कथितः । स पृथ्वीशिलापीठः कीदृशः ? इत्याऽऽह-'विक्खंभा - याम - उस्सेह - सुप्पमाणे ' विष्कम्भाss-यामो- त्सेध- सुप्रमाणः, विष्कम्भः– पृथुत्वं—परितो विशालत्वम् । 'आयामो' दीर्घत्वम् । 'उत्सेधः' - उच्चत्वम् । एतैर्विष्कम्भाssयामोत्सेधैः सु-सुष्टुप्रमाणं यस्य स विष्कम्भाssयामोत्सेधसुप्रमाणः कस्यापि प्रमेयस्य त्रिधा परिमाणं भवति; तेषु विष्कम्भः पृथुत्वं - स्थूलत्वं, आयामो दैर्घ्यम्, उत्सेध उच्चैस्त्वम्, एतैखिभिः प्रमाणैः सुष्ठु युक्तः नातिन्यूननात्यधिकप्रमाणयुक्त इति भावः । तथा - ' - 'किन्हे ' कृष्णः - कृष्णवर्णः नील इति यावत् । कीदृशः अत्राह - ' अंजणघण- किवाण - कुवलय- हलहर कोसेज्जा - गास - केस - कज्जलंगी खंजण- सिंगभेदरिदय - जंबूफल - असणग - सगबंधण - णीलुप्पलपत्तनिकर-अय सिकुसुम - पगासे अञ्जन-घन—कृपाण–कुवलय - हलधरकौशेया- काश-केश - कजलाङ्गी खञ्जन-शृङ्गभेद-रिष्टक - जम्बूफला – सनक - शणबन्धन - नीलोत्पलपत्रनिकराs - तसी - कुसुम - प्रकाशः,
कृष्णः ?
तत्र -अञ्जन:
प्रदेश में (महं ) विशाल ( एक्के पुढविसिलापट्टए पण्णत्ते ) एक पृथिवीशिलापट्ट था । ( विक्खंभा - याम - उस्सेह - सुप्पमाणे ) यह लम्बाई, चौडाई, एवं ऊंचाई में बराबर प्रमाणवाला था, हीनाधिक- प्रमाणवाला नहीं था । ( किण्हे) वर्ण इसका कृष्ण - श्याम था । (अंजण-घण- किवाण - कुवलय- हलहरकोसेज्जा - गास - केस - कज्जलंगी खंजण- सिंगभेदरिट्ठय- जंबूफल-असणग-संणबंधण - गीलुप्पलपत्तनिकर-अय सिकुसुम-प्पगासे ) अतः इसका प्रकाश अंजनवृक्ष, घन- नीलमेघ, कृपाण - तलवार, कुवलय - नीलकमल, हलधरकौशेयआगभां (महं ) विशास ( एक्के पुढविसिला पट्टए पण्णत्ते ) थे पृथिवी शिक्षातो ( विक्खंभा - याम - उस्सेह - सुप्पमाणे ) मे संभाई होजाई तेमन याभां सरमा भाषवाणी हुतो. मोछ वधारे भायनो नहोतो. ( किण्हे ) वायु तेन पृ॒ष्णु-श्याम ( अणो ) इतो ( अंजण- घण- किवाण- कुवलय - हलहरकोसेज्जा-गास-केस-कज्जलंगी खंजण-सिंगभेद-रिट्ठय-जंबूफल- असणग-सणबंधण-णीलुप्पलपतनिकर-अयसिकुसुम - पगासे ) न्याभ तेन प्राशसां भेवा, नीसभेष,