________________
५८९
विपाकचन्द्रिका टीका, श्रु० १, अ० ८, शौर्यदत्तवर्णनम् स्थानस्य 'अदूरसामंतेणं' अदूरसामन्तेन-पार्श्वभागेन 'वीइवयमाणे' व्यतिव्रजन् 'महइमहालयाए' महातिमहालयाया 'मणुस्सपरिसाए' मनुष्यपरिषदो 'मज्झगयं' मध्यगतं 'पासई' पश्यति 'एगं पुरिसं' एकं पुरुषं 'सुक्कं' शुष्कं शोणितापकर्षात् , 'भुक्खं' बुभुक्षित क्षुधापीडितं 'णिम्मंस' निमास-मांसरहितम् 'अहि. चम्मावणद्धं' अस्थिचौवनद्धम् अतिकृशत्वादस्थिसंलग्नचर्मकं 'किडिकिडियाभूयं' किटिकिटिकाभूतम् अतिकृशत्वादुपवेशनादिक्रियायां कटकटेति शब्दायमानास्थिकं 'णीलसाडगणियत्थं' नीलशाटकनिवसितं-नीलशाटकं नीलपरिधानवस्त्रं निवसितं परिहितं येन यस्य वा स तथा तं-परिहितनीलवस्त्रं 'मच्छकंटएणं' मत्स्यकण्टकेन 'गलए अणुलग्गेणं' गलेऽनुलग्नेन-कण्ठप्रविष्टेन गलगतमत्स्यकण्टकबाधयेत्यर्थः, 'कट्ठाई' कष्टान् कष्टकरान् श्रोतृजनमनोव्यथाजनकान् ‘कलुणाई' करुणान्= बगीचा की और उस मच्छीमारों की वस्ती के पास होकर आरहे थे, तब इन्होंने ठीक वहीं पर एक बडा भारी मनुष्यों का झुंड देखा। 'मणुस्सपरिसाणं मज्झगयं पासइ एगं पुरिसं' उस झुण्ड में इन्होंने एक ऐसा पुरुष देखा जो सुक्क भुक्खं णिम्मंसं अट्ठिचम्मावणद्धं किडिकिडियाभूयं णीलसाडगणियत्थं.... वममाणं पासई' शरीर में खून न होने से इकदम शुष्क था, भूखा था, क्षुधा से पीडित था, मांस से रहित था, अतिकश होने से जिसकी हड्डियों में चमडी चेटी हुई थी और उठते बैठते समय जिसकी हड्डियाँ चटचट शब्द करती थीं, जिसने नील वस्त्र पहिरा हुआ था, गले में जिस के मछलियों का तीक्ष्ण कांटा लगा हुआ होने से जो अधिक पीडा का अनुभव कर रहा था, जिस के पीडा से निकले हुए गद्गद् विलाप को सुनने वालों के हृदय में करुणा उत्पन्न होती थी। निरन्तर એક બાજુ જ્યાં મચ્છીમારોની વસ્તી છે તેની પાસે થઈને આવતા હતા, ત્યારે તેમણે सरासरीत त्यांमाग घir माणुसोना समूडही थयेसालयो. 'मणुस्सपरिसाणं मज्ज्ञगयं पासइ एगं पुरिसं' ते ४ थयेा टोजोम तेमणे ४ थे। पुरुष नये रे 'सुक्कं भुक्खं णिम्मंसं अचिम्मावणद्धं किडिकिडियाभूयं णीलसाडगणियत्थं वममाणं पासइ' तेना शरीरमा सोही नहि पाथी मेहम સુકાએ હતું, ભૂખ્યો હતો, ભૂખથી પીડિત હતું, શરીરમાં માંસ ન હતું, તેથી અતિ દુબળ હોવાના કારણે તેનાં હાડકાં સાથે ચામડી ચેટેલી હતી, અને ઉઠતા બેસતાં જેનાં હાડકાના સંબંધથી ચામડીના ચટચટ શબ્દ થતા હતા, જેણે લીલા રંગનું વસ્ત્ર પહેરેલું હતું, ગળામાં જેને માછલીને કાંટે વાગેલ હતું તેથી બહુજ દુ:ખ થતું હોય તેમ જણાતું હતું, જેની પીડાથી તેના ગ-ગ૬ શબ્દ પૂર્વકના વિલાપને સાંભળીને સાંભળનારના હૃદયમાં કરૂણ ઉત્પન થતી હતી, હમેશા જેના મુખમાંથી સડેલું લેહી અને
શ્રી વિપાક સૂત્ર