________________
८५८
प्रश्रव्याकरणसूत्रे
6
=
,
,
-
ष्पादित मित्यर्थः ' पच्छाकम् ' पश्चात्कर्म, पश्चाद्-दानान्तर कर्म=भाजनमक्षालनादि यत्राशनादौ तत्, तथा पुरेकम्मं पुराकर्म पुरा = दानात्पूर्वं कर्म = हस्तलाघवादि यत्र तथा - ' नितिगं ' नैत्यिकम् = नित्यपिण्डं, दातृपोषण प्रमा णं वाऽवस्थितम् ' उद्गमक्खियं । उदकम्रक्षितम् उदकादिना, आदिशब्दात्सचित्तपृथिवीकायादिभिरवगुण्ठितम् उक्तञ्च " मक्खियमुदगाइणाउजं जुन्नं " इति । ' अइस्तिं ' अतिरिक्तम् = द्वात्रिंशत्, कवला आहारः पुरुषस्य कुक्षिपूरको भवति, स्त्रियश्चाष्टाविंशतिः कबलाः, नपुंसकस्य चतुर्विंशति कवला आहारः । ततो Sधिक आहारोऽतिरिक्तमुच्यते । तथा-' मोहर' मौखरम् = पूर्वसंस्तवमातापित्रादि पश्चात्संस्तवश्वशुरश्यालकादिना सह मौखर्येण बहुभाषित्वेन यलभ्यते, तदशनादिकं मौखरमुच्यते । तथा ' सर्वगाहं ' स्वयं ग्राहम् = दाय के नादत्तं यद्गृह्यते तत् याचक जनों को देने के प्रयोजन से बनाया गया हो, ऐसा आहार साधु को लेना नहीं कल्पता है । इसी प्रकार जो आहार ( पच्छा कम्मं ) पश्चात् कर्म से युक्त हो, और ( परेकम्मं ) पराकर्म से युक्त हो, तथा ( नितिगमुदमक्खियं) नैत्यिक- नित्यपिंड हो, अथवा दाता ने जिसे अपने खाने के जितना ही बनाया हो, उदक मुक्षित हो- सचित्त उदक से सचित्त पृथिवीकाय आदि से अवगुंठित हो ( अइरित्तं ) अतिरिक्त होपुरुषों की अपेक्षा से बत्तीस ग्रास से, स्त्रियों की अपेक्षा अट्ठाईस ग्रास से और नपुंसक की अपेक्षा चोईस ग्रास से जो अधिक हो, वह आहार भी मुनियों के लिये कल्पित नहीं है । इसी तरह ( मोहरं ) जो आहार मौखर हो - पूर्वसंस्तव मातापिता आदि के साथ तथा पश्चात्संस्तव श्वशुर श्यालक आदि के साथ अधिक बातचीत करने से प्राप्त होता हो, (सयं અથવા યાચકજનાને દેવાને માટે બનાવાયા હાય, એવો આહાર લેવો સાધુને કપતા નથી. એ જ પ્રમાણે જે આહાર पच्छा कम्म ” पश्चात् भथी युक्त होय भने " पुरेकम्म" पुरा उर्भथी युक्त હાય તથા नितिगमुद्गमक्खियं ” નૈત્યિક-નિત્ય પિંડ હાય, અથવા દાતાએ જે પેાતાને ખાવા જેટલેા જ બના બ્યા હાય, ઉત્તક મુક્ષિત હાય-સચિત્ત પાણીથી, સચિત્ત પૃથ્વીકાય આઢિથી अवागुंठित होय," अइरित" अतिरिक्त होय--पुरुषोनी अपेक्षा मत्रीस ગ્રાસથી, સ્ત્રીએની અપેક્ષાએ અઠ્ઠાવીસ ગ્રાસથી, અને નપુંસકની અપેક્ષાએ ચાવીસ ગ્રાસથી તે વધારે હાય તે તે આહાર પણ મુનિઓને કલ્પતા નથી. એ જ પ્રમાણે मोह ” જે આહાર મૌખર હાય--પૂર્વસ સ્તવ માતા પિતા આદિની સાથે તથા પશ્ચાત્ સંસ્તવ સસરા, સાળા આદિની સાથે અધિક વાત थीत ४२वाथी प्राप्त थतो होय, “ सयंगाह " स्वयं श्राडु होय - हाताखे
66
"
66
न
66
શ્રી પ્રશ્ન વ્યાકરણ સૂત્ર
,
