________________
८४०
प्रश्रव्याकरणसूत्रे सुरेन्द्राः, विंशतिर्भवनपतिषु, द्वादशसु कल्पेषु दश, तत्र-अष्टसु कल्पेष्वष्टौ, नवमदशमयोरेकः, एकादश द्वादशयोश्चैक इति, द्वौ ज्योतिष्केषु, चन्द्रसूर्याणामसंख्यातत्वेऽपि जातिग्रहणाद् द्वावेव, एवं द्वात्रिंशदिन्द्राः। 'तित्तीसासायणा' त्रय स्त्रिंशदाशातनाः, असंयमाद्याशातनान्तानामेषां व्याख्याऽऽवश्यकसूत्रस्यास्मत्कृतमुनितोपण्याख्यायां व्याख्यायां द्रष्टव्या । एते हि — आदि एक्काइयं ' आद्यकादिकम् आदेः प्रथमतः एकादिकम एकद्विव्यादिकं ' करेता' कृत्वा-आश्रित्य 'एकुत्तरियाए' एकोतरिकया एकः उत्तरे यस्याः सा तया 'वुडीए' वृद्ध या क्रमश एकैक बृद्धयेत्यर्थः, 'बुडिएसु' वर्द्धितेषु वृद्धिप्राप्तेषु सत्सु जाव य' यावच्च ' तिगाहिया' त्रिकाधिका:यधिकाः 'तीसं' त्रिंशद्-त्रयस्त्रिंशद् ‘भवे' भवन्ति । अत्र 'एएसु' इति गम्यम् , एतेष्वनुपदमुक्तेषु असंयमादिषु, तथा'विरइपणिहिसु' विरतिप्रणिधिषु-विरतयः पाणातिपातविरमणानि, प्रणिधयः= प्रणिधानानि चित्तैकाग्रतारूपाणि, अनयोर्द्वन्द्वः, तेषु तथोक्तेषु, तथा 'अविरइसु' बारहकल्पों में १०=८ आठ कल्पों में ८; नवमें दसवें कल्पमें १ ग्यारहवें बारहवें १) ज्योतिषियों में जाति की अपेक्षा चंद्र और सूर्य२ इस प्रकार ३२ । और आशातना ३३ । इन सबकी व्याख्या आवश्यक सूत्र की पूज्यश्री घासीलालजी महाराजद्वारा की गई मुनि-तोषणी नामकी टीका में की गई है-अतः जिज्ञासुजन इस विषयको वहां से देखलें । ( आदि एक्काइयं करेत्ता) इस प्रकार ये प्रथम एकादि संख्याको लेकर के क्रमशः ( एगुत्तरियाए बुडिए बुडिएसु ) एकर की वृद्धिसे वर्द्धित होते २ (तीसाओ जाव य भवे तिगहिया ) तीन अधिक तीस अर्थात् तेतीस हो जाते हैं । इन असंयमादि तेतीस प्रकार तक के संख्या स्थानों में तथा (विरइपणिहिसु) प्राणातिपात विरमणरूप विरतियों में, चित्त की ભવનપતિઓમાં૨૦, બાર કપમાં૧૦ (આઠ કલ્પમાં,નવમાં અને દશમાં કલ્પમાં ૧ અને અગિયાર તથા બારમાં ક૯૫માં એક) જ્યોતિષિયોમાં જાતિની અપેક્ષાએ સૂર્ય અને ચંદ્ર એમ બે સુરેન્દ્ર. એ રીતે કુલ ૩૨ સુરેન્દ્રો થયાં. અને અશાતનાં ૩૩. આ બધાની વ્યાખ્યા આવશ્યક સૂત્રની પૂજ્ય શ્રી. ઘાસીલાલજી મહારાજ દ્વારા કરાયેલ મુનિતેષણ નામની ટીકામાં આપેલ છે. તે જિજ્ઞાસુ
न ते विषयने तमाथी नसे. “ आदि एक्काइयं करेत्ता" २ रीते पडसेथी साहि सन्याने ने मश: “ एगुत्तरियाए वुड्ढिा बुड़िढएसु” मे मे पधारत vdi “तीसाओ जाव य भवेतिगाहिया" तेत्रीस थ य छे. से मसयमाहितेत्रीसमा प्रा२ सुधीन सभ्या स्थानाम तय “विरइ पणिहिसु" પ્રાણાતિપાત વિરમણરૂપ વિરતિઓમાં, ચિત્તની એકાગ્રતારૂપ પ્રણિધાનમાં
શ્રી પ્રશ્ન વ્યાકરણ સૂત્ર
