________________
सुदर्शिनी टीका अ०२ सू०८ पञ्चमीभावनास्वरूपनिरूपणम्
७०३ जनितं-परस्परकृतं च भवति हास्यम् , तथा हास्ये 'अण्णोण्णगमण ' अन्योन्यगमनं परस्पराधिगमनीयं च 'मम्म' मर्म प्रच्छन्नपारदार्यादिदुश्चेष्टितं भवति । तथा-'अण्णोण्णगमणं' अन्योन्यगमनं-परस्परविज्ञेयं च 'कम्म' कर्मलाकनिन्दादिरूप होज्ज' भवति । हास्येन मच्छन्नमपि कर्म प्रकाशितं भवतीति भावः। तथा-' कंदप्पाभिओगगमणं' कन्दर्पाभियोगगमनम्=कन्दर्पाः कान्दर्पिका देवविशेषा हास्यकारिणो भण्डमायाः, अभियोगा:-आज्ञाकारिणो देवाः, तेषु गमनं गमनकारणम्-तत्तद्देवविशेषेषत्पत्तिकारणं च भवति हास्यम् । हास्यकारी साधुश्वारित्रलेशाद्देवत्वं प्राप्तोऽपि तत्र कान्दर्पिकेषु आभियोगिकेषु देवेषूत्पद्यते न तु महर्दिकेषु इत्यर्थः। तथा-' आसुरिय' असुरत्वं 'किव्विसत्तणं' किल्बिषत्वं चाण्डालमायदेव विशेषत्वं च 'जणेज्ज' जनयेत् 'हासं' हास्यम् । यतो हास्या दीडशो गतिर्भवति जीवस्य, ' तम्हा ' तस्मात् ' हास' हास्यं न सेवितव्यम् । आपस में दो आदि जन मिलने से होता है । (अण्णोण्णगमणं च होज्ज मम्म) इस हंसी में परदाररमण आदि दुश्चेष्टायें प्रच्छन्न रहा करती हैं। तथा ( अण्णोण्ण गमणं च होज्ज कम्म) इसी हंसी में परस्पर में होनेवाले दुष्कृत्यों से उनकी लोक में निंदा होती है उसे बाहर वे अपने मुख यद्यपि नहीं कहा करते हैं फिर भी आपस की हँसी से ही उनका दुष्कृत्य लोकों के समक्ष प्रकाशित हो जाता है । (कंदप्पाभिओगगमणं ) तथा हास्यकारी साधू चारित्र के लेश से यदि देवगति में उत्पन्न होवे तो भी वह भांड जैसे कान्दर्पिक तथा आज्ञाकारी आभियोगिक देवों में उत्पन्न होता है महर्द्धिक देवों में नहीं। ( आसुरियं किब्बिसत्तणं चजणेज्ज हासं ) यह हास्य चांडालप्राय असुरदेवों में किल्बिषजाति के देवों में उत्पत्ति का कारण होता है। (तम्हा हासन सेवियव्वं) इसपाथी थाय छे. "अण्णोण्णगमणं च होज्ज मम्मं" हास्यमा ५२६॥२२॥ माहि हुयेष्टामा प्रश्छन्न २ती हाय छे. तथा “ अण्णोण्णगमणं च होज्ज कम्म" 21 स्यमा अन्योन्य थdi त्याने सीधे तनी मे४४मा निही थाय છે, તેને તેઓ પિતાનાં મુખથી બહાર કહ્યા કરતાં નથી તે પણ અન્યની इसी-माथी तेभनु दुष्कृत्य हो । समक्ष 18२ 25 1य छे. “कंदप्पाभि ओगगमणं " तथा स्यारी साधु देवातिमा उत्पन्न थाय ते ५४ ચારિત્રતાની ન્યૂનતાને કારણે તેઓ ભાંડ જેવા કાંદપિંક તથા આજ્ઞાકારી આભિयोगि वाम पन थाय छ, म वाम नही. " आसुरिय किब्विसत्तणं च जणेज्ज हासं"ते हास्य यांस माहितिम मसु२वामBEपातिना हेवामा उत्पत्तिवें ॥२४ मन छे. “ तम्हा हासं न सेवियव्वं" ते
શ્રી પ્રશ્ન વ્યાકરણ સૂત્ર