________________
सुदर्शिनी टीका अ. २ सू० ३ सत्यस्वरूपनिरूपणम्
-
त्मम् = आत्मानमधिकृत्य यद्वचनं तदध्यात्मवचनम् यथा - ज्ञानस्वरूपोऽवमात्मे त्यादि । इति षोडशविधं वचनम् । एवम् उक्तरूपं सत्यम् ' अरहन्तमणुण्णाय अर्हदनुज्ञातम् = तीर्थङ्करोपदिष्टं 'समिक्खियं ' समीक्षितं = पर्यालोवितं सदेव 4 संजएण 'संयतेन = साधुना 'काले य, काले च अवसरे समागते एव 'वत्तव्वं ' वक्तव्यम् । भगवदाज्ञाबदिर्भूतं स्वयमपर्यालोचितं वचनं साधुनाऽवसरं विना न वक्तव्यमिति भावः । अथोपसंहारमाह = ' इमं च' इत्यादि -
' इमं च ' इदं च = पूर्वैरनन्ततीर्थंकरगणधरैः प्रोक्तमिदं = प्रत्यक्षं ' पावयणं ' प्रवचनम्, 'अलिय - पिसुणफरुस - कडुय - ववलवयणपरिरक्खणट्टयाए ' अलीकपिशुन- परुष- कटुक - चपलवचन परिरक्षणार्थं तत्र अलीकम् असद्भूतार्थं पिशुनं-परतो है परन्तु अच्छे रूप वाला है ४ । वचन का सोलहवां भेद वह है, जो अध्यात्म होता है, जो आत्मा को अधिकृत करके बोला जाता जैसे " यह आत्मा ज्ञान स्वरूप है " इत्यादि १६ | ( एवं अरहंत मणुण्णायं) इस प्रकार इन सोलह तरह के वचनों को बोलने में तीर्थकर प्रभु की आज्ञा है । और जो वचन ( समिक्खियं ) पर्यालोचित हैं अर्थात् अच्छी तरह से विचार करके निकाले गये हो ऐसे वचन ( संजएण ) साधु को ( कालम्मि ) अवसर आने पर ( वत्तव्वं ) बोलने चाहिये, परन्तु जिन वचनों को बोलने की प्रभु को आज्ञा नहीं है और जो अपर्यालोचित हों ऐसे वचन साधु को नहीं बोलना चाहिये। अब इसका उपसंहार करते हुए सूत्रकार कहतें हैं - ( इमं च पावयणं ) पूर्वकालिक अनंत तीर्थकरों के द्वारा कहा हुआ यह प्रत्यक्षीभूत प्रवचन ( अलिय - पिसुणफरूस- कडुव-चवलवयणपरिरक्खणडुयाए ) अलीक, पिशुन, परुष,
६८१
શ્રી પ્રશ્ન વ્યાકરણ સૂત્ર
"
4:
(6
જેમ કે આ દુઃશીલ તેા છે પણ સુંદર રૂપવાળા છે (१६) वयननो સાળમે લે તે છે કે જે અધ્યાત્મ હોય છે, જે આત્માને ઉદ્દેશીને મેલાય छे. भेस डे " या आत्मा ज्ञानस्वपछे " त्याहि, " एवं अरहंत मणुष्णाय " આ રીતે તે સાળ પ્રકારનાં વચના એલવાની તીર્થંકર પ્રભુની આજ્ઞા છે. અને જે વચન 'समिक्खियं " पर्याोथित छे-सारी रीते विचार हुरीने उभ्याરાયાં હાય, એવાં વચન संजएण સાધુએ " कालम्मि " અવસર આવતા वत्तव्वं " मोसवां के बयना मोसवानी लगवाननी खाज्ञा નથી, અને જે અપાલાચિત હાય તેવાં વચને સાધુએ ખેાલવા જોઇએ નહીં. हवे तेनो उपसंहार उरतां सूत्रअर उड़े छे -' इमंच पावयणं " પૂર્વકાલીન અનત તીકા દ્વારા કહેવાયેલ આ પ્રત્યક્ષીભૂત પ્રવચન, फरूस - कडुय - चवल - वयण- -परिक्खणट्टयाए
(C
"
अली:-असत्य,
ܕܕ
,
66
'अलिय - पिसुणपिशुन, परुष
