________________
सुदर्शिनी टीका अ० ५ सू०३ यथा ये परिग्रहं कुर्वन्ति तन्निरूपणम् ५२५ कादशकुण्डलनामकद्वीपान्तर्वतिनः कुण्डलाकाराः पर्वताः, रुचकवराः जम्बूद्वीपात् त्रयोदश रुचक वर नामक द्वोपान्तर्गत मण्डलाकाराः पर्वताः, मानुषोत्तराः= मनुष्यक्षेत्रसीमाकारणोमण्डलाकारिपर्वताः, कालोदधिः द्वितीयः समुद्रः, लवणःलवणसमुद्रः, सलिलाः सलिलानि सन्त्यासु सलिलाः, गङ्गादिमहानद्यः, ह्रदपतयःनदधानाः पद्ममहापद्मादि महाइदाः, रतिकरा: नन्दीश्वरनामकाष्टमद्वीपचक्रवाल विदिश्चतुष्टयव्यवस्थिताः सहस्रयोजनोच्छ्रिताः दशशतगव्यूतभूमिगतमूलभागाः, सर्वत्र समाश्चत्वारो झल्लरी संस्थानवन्तः पर्वताः, अञ्जनक शैलाः अञ्जनपर्वताः= नन्दीश्वरचक्रवालमध्यभागवतिनो दिक् चतुष्टयसंस्थिता अञ्जनरत्नमयाश्चत्वारः पर्वताः, सर्वे कृष्णवर्णाः सन्ति । तथा-दधिमुखाः अञ्जनकचतुष्टय पार्श्ववर्ति पुष्करिणीषोडशमध्यभागवर्तिनः षोडशश्वेतपर्वताः, तथा-अवपातोत्पाताः= द्वीप से वे कुंडलनानक द्वीप के अन्तर्वर्ती कुण्डलाकारवाले पर्वतों में, रुचकवरपर्वतों में-जंबूद्वीप से तेरहवां रूचकवर नामका जोद्वीप है उसके अन्तर्गत मंडलाकार पर्वतों में, मानुषोत्तर पर्वतों मेंमनुष्य क्षेत्र की सीमा करने वाले मंडलाकार पर्वतों में, कालोदद्धि नामके द्वीतीयसमुद्र में, लवणसमुद्र, में गंगा आदि महानदियों में, नदप्रधानों में पद्म, महापद्म आदि महा इदों में, रतिकरों में-जो नंदीश्वर नाम के आठवें द्वीप की चार विदिशाओं में स्थित हैं एक हजार योजन उँचे है तथा एक हजार कोशतक जिनका मूलभाग पृथ्वी में है-अदृश्य है, और जो सर्वत्र सम हैं ऐसे झल्लरी के आकारवाले चार पर्वतों में, अंजनक गिरियों में नंदीश्वर द्वीप के मध्यभाग में रहे हुए, चार पर्वतों में कि जो अंजन रत्नमय होने से काले हैं और चारों दिशाओं में स्थित हैं दधिमूखों में-चारों अंजनगिरियों के पासमें रही हुई सोलह पुष्करिકાર પર્વતેમાં, રુચકવર પર્વતમાં-જંબુદ્વીપથી તેર જે રુચકવર નામને દ્વિીપ છે તેની અંદર કંડલાકર પર્વતમાં, માનનુષેત્તર પર્વતેમાં, મનુષ્ય ક્ષેત્રની સીમા કરનારા માંડલાર પર્વતમાં, કાલેદધિ નામના બીજા સમુદ્રમાં, લવણ સૂમુદ્રમાં, ગંગા આદિ મહા નદીમાં નદ પ્રધાનેમાં–પદ્ધ મહાપર્વ આદિ મહા હદમાં, રતિક રોમાં–નંદીશ્વર નામના આઠમાં દ્વીપની ચાર વિદિશામાં રહેલ, એક હજાર યોજન ઊંચા તથા એક હજાર કોશ સુધીને જેને મૂળભાગ પૃથ્વીમાં છે-અદશ્ય છે, અને જે સર્વત્ર સમાન છે, એવા ઝાલરના આકારના ચાર પર્વતોમાં, અંજનગિરિયામાં–નંદીશ્વર દ્વીપના મધ્ય ભાગમાં આવેલ ચાર પર્વતેમાં કે જે અંજન રત્નમય લેવાથી કાળા છે. અને ચારે દિશાઓમાં ઉભેલા છે, દધિમુખમાં–ચારે અંજનગિરિની પાસે આવેલ
શ્રી પ્રશ્ન વ્યાકરણ સૂત્ર
