________________
सुदर्शिनी टीका अ० ५ सू० २ परिग्रहस्य त्रिजन्नामनिरूपणम्
५०९
एवम् - यथा धनप्राप्तिर्भवेदेवम्, आचारः- आचरणम् ८, ' पिंडो ' पिण्डः धनधान्यादीनां समुदायः ९, ' दव्वसरो ' द्रव्यसारः - द्रव्याणामेव सर्वोत्कृष्टपदार्थस्वेन परिज्ञानम् १०, ' तहा' तथा 'महिच्छा' महेच्छा - अपरिमितवाञ्छा ११, ' पडिबंधो ' प्रतिबन्धः - आसक्तिकारकः १२, ' लोहप्पा' लोभात्मा-लोभअतः इसका नाम संभार है । परिग्रही जीव धान्य आदि पदार्थों को कोष्ठ आदि में भरकर रख देता है-ताकि आवश्यकता पड़ने पर वे काम में लाये जा सकें इसलिये इसका छठा नाम संभार है ६ । परिग्रही जीव सुवर्ण आदि द्रव्यके अधिक हो जाने पर उनका अग्नि में गलवाकर पाशा करवा लेता है, इसलिये इसका सातवां नाम संकर है ७| धन कमाने की लालसा से परिग्रही जीव ऐसा आचरण करता है कि जिससे धन का लाभ अधिकमात्रा में होता रहे, इसलिये इसका आठवा नाम एवमाचार है ८ । पिण्ड इसका नाम इसलिये है कि इस में धन धान्यादि पदार्थों का समुदाय पिण्डरूप से घर में रहा करता है ९ । परिग्रही जीव धनादि पदार्थो को ही सर्वोत्तम मानता है इसलिये इनका नौवां नाम द्रव्यसार है १० । परिग्रही जीव की इच्छाएँ आकाश की तरह अनंत हुआ करती हैं इसलिये इस का नाम महेच्छा है ११ । मणुष्यों में इस परिग्रह से ही पर के द्रव्यों में आसक्ति जगती है इसलिए इसका नाम प्रतिबंध है १२ । परिग्रही जीव में लोभ की मात्रा बहुत अधिक होती
-
ત્યારે
નામ
ધાન્ય આદિ પદાર્થ ભરીને રાખી મૂકાય છે, તેછી તેનું નામ ' सलार ' छे. પરિગ્રહી જીવ ધાન્યાદિ પદાર્થોને કાઢી આદિમાં ભરી રાખે છે કે જેથી જરૂર પડે ત્યારે તેના ઉપયાગ કરી શકાય, તેથી તેનું છ ું નામ 'संसार' छे (૭) પરિગ્રહી જીવ સુવણ આદિ દ્રવ્ય વધી જાય છે ગળાવીને તેના પાશા પડાવી લે છે, તેથી તેનું સાતમું (૮) ધન કમાવાની લાલસાથી પરિગ્રહી જીવ એવું આચરણ કરે છે કે જે આચરણથી ધન પ્રાપ્તિ વધુ પ્રમાણમાં થતી રહે, તેથી તેનું આઠમું નામ એવમાચાર છે. (૯) તેનું નવમું નામ ‘પિંડ’ એ કારણે છે કે પરિગ્રહી જીવ ધન ધાન્યાદિ પદાર્થોના જથ્થા પિંડરૂપે ઘરમાં રાખ્યા કરે છે. (૧૦) પરગ્રહી જીવ ધનાદ્ધિ પદાર્થોને જ સર્વોત્તમ માને છે, તેથી તેનું દસમું નામ દ્રવ્યસાર ’ છે. (૧૧) પરિગ્રહી જીવાની ઈચ્છા આકાશની જેમ અનત होय छे, तेथी तेनुं नाम " महेच्छा " छे. (१२) या परिग्रहुने પર દ્રવ્યમાં માણસાને આસક્તિ પેદા થાય છે. તેથી તેનું નામ છે. (૧૩) પરિગ્રહી જીવમાં લેાભની માત્રા ઘણી જ વધારે હોય
"
શ્રી પ્રશ્ન વ્યાકરણ સૂત્ર
તેને અગ્નિમાં
' सं४२ ' छे.
કારણે જ
' प्रतिबंध '
છે, તેથી તે
