________________
सुदर्शिनी टीका अ० ४ सू० ५ चकवलक्षणनिरूपणम्
४१३ च= मृगीविशेष एव तद्रोमनिर्मितानि यानि वस्त्राणि तानि, तथा दुकूलानि दुकूलो वृक्षविशेषः, तन्निमितानि वस्त्राणि, वल्कलमुलूखले जलेन सह कुट्टयित्वा चूर्णीकृत्य सूत्राणि निर्माय ऊतानि दुकूलानीत्युच्यन्ते तानि । तथा वर चीनानि चीनदेशोत्पन्नानि 'पट्ट' पट्ट सूत्रमयानि-मलयदेशविशेषसमुत्पन्नानि,कौशेयानि कृमिकोषसूत्रनीमितानि - रेशमी ' इति प्रसिद्धानि वस्त्राणि तथा श्रोणीसूत्रकं= कटिसूत्रकं ' कणदोरा' इति प्रसिद्धं चेत्यैतैः विभूषितानि अलङ्कृतानि अङ्गानि येषां ते तथा बहुमूल्यसुकोमलाऽतिसूक्ष्मतमरङ्गविरङ्गविविधवस्त्रकटिसूत्रसुशोभितशरीरा इत्यर्थः, 'वरमुरभिगंधवरचुण्णवासवरकुसुमभरियसिरया' वरसुरभिगन्धवरचूर्णवासवरकुसुमभृतशिरस: वरसुरभिगन्धः उत्तम सुगन्धयुक्तगन्धद्रव्यं, तथा वरचूर्णवासाः बराः श्रेष्ठाः चूर्णवासाः चूर्णरूपाणि गन्धद्रव्याणि, वरकुसुमानि च-चम्पक मालती प्रभृतीनि तै भृतानि व्याप्तानि शिरांसि-मस्तकानी मृगीविशेष के रोमों से निर्मित होते हैं उनसे सुशोभित रहते हैं । ये वस्त्र धोती के स्थानापन्न होते हैं। तथा जिस दुकूल-दुपट्टे-को ये ओढते हैं वह रेशमी होता है, एवं चीन देशका बना हुआ होता है। दुकूलवृक्ष के वल्कल को ओखली में जल के साथ पहिले मूसल से खूब कूटा जाता है, बाद में जब वह चूर्णरूप में हो जाता है तब उसके सूत्र तैयार किये जाते हैं और फिर उन्हें अच्छी तरह बुनकर यह दुकूल बनाया जाता है। ऐसे दुकूलों से एवं कटिसूत्र से जिनका शरीर सदा अलंकृत रहा करता है, अर्थात् जो बहुमूल्य, सुकोमल, अतिसूक्ष्मतमएवं रंगविरंगे अनेकविधवस्त्रों से, तथा कटिसूत्र से विभूषित शरीर रहते हैं ( वरसुरभिगंधवरचुण्णवासवरकुसुमभरियसिरया ) तथा उत्तम सुगंध युक्त गंधद्रव्यों से, श्रेष्ठचूर्ण वासों से चंपक, मालती आदि એણું પ્ર–મૃગલી અને વિશિષ્ટ પ્રકારની મૃગલીની રૂંવાટમાંથી બનાવેલાં હોય છે. તે વસ્ત્રો ધેતીની જગ્યાએ પહેરાય છે. તથા તેમના દુપટ્ટા રેશમી હોય છે, અને તે ચીનમાં બનેલા હોય છે. દુકૂલ-વૃક્ષની છાલને પાણી નાખીને પહેલાં ખાંડણીયામાં સાંબેલાથી ખૂબ ખાંડવામાં આવે છે, જ્યારે તેને ભૂકો થઈ જાય ત્યારે તેમાંથી તાર કાઢવામાં આવે છે, પછી તેને સારી રીતે વણીને તે દુકૂલ–દુપટ્ટા બનાવવામાં આવે છે. એવા દુપટ્ટા અને કટિસૂત્રથી જેમનાં શરીર સદા આભૂષિત રહે છે, એટલે કે જેમનાં શરીર બહુ મુલ્ય, સુકોમળ, અતિશય બારીક અને રંગબેરંગી અનેક પ્રકારનાં વસ્ત્રોથી, તથા કટિસૂત્રથી विभूषित २७ छ, “वरसुरभि-गंधवर-चुण्णवासवर-कुसुम-भरियसिरिया " तथा ઉત્તમ સુગંધવાળા દ્રવ્યેથી, શ્રેષ્ઠચૂર્ણની સુગંધથી, ચંપક, માલતિ આદિ
શ્રી પ્રશ્ન વ્યાકરણ સૂત્ર
