________________
सुदर्शिनी टीका अ० १२४ सू० याहक्कृतकर्म तथाविधफलनिरूपणम्
९३
रत्नप्रभादिषु 'हुलियं ' शीघ्रम् ' उववज्जंति ' उत्पद्यन्ते । कथम्भूतेषु नरकेषु ? - इत्याह- 'महालएसु' महालयेषु = क्षेत्र स्थितिभ्यां महत्सु 'वयरामयकुङ्कुरुंद निस्संधिदारविरहिय निम्मदव भूमितलखरामरिसविसमणिरयघरचारएस' वज्रमयकुड्य- रुन्द्र - निस्सन्धिद्वारविरहितनिर्मार्दवभूमितलखराऽमर्शविषमनरकघरचारकेषु = वज्रमयकुडयानि=वज्रमित्तयः, रुन्दाः = विस्तीर्णाः, देशी-शब्दोऽयम्, विस्तीर्णवाचकः निस्सन्धयः=सन्धिरहिताः, द्वारविरहिताः = गमनागमनद्वारवर्जिताः, निर्मार्दवभूमितलाः = कठोरतरभूमिभागाः, तथा खरामशः = कठिनस्पर्शाः, विषमाः = उच्चावचाः, नरकगृहाः = नरकवासा एव चारकाः = बन्दिगृहाः येषु नरकेषु ते तथा तेषु, ' महोसिण - सयापतत्त- दुग्गन्ध - विस्स - उब्वे यजण गेसु' महोष्ण सदाप्रतप्त-दुर्गन्ध ( असुभ कम्मबहुला) प्राणीवधजन्य पापकर्म के भार से अत्यंत दबे हुए होकर (नरएस) रत्नप्रभा आदि पृथियों में (हलियं ) शीघ्र ही ( उववजंति ) उत्पन्न हो जाते है । ये नरक (महालयेसु ) क्षेत्र तथा स्थिति की अपेक्षा महान् हैं तथा ( वयरायमकुहरु दनिस्संविदारविरहिय निम्मदव भूमितल खरामरिसविसमणिरयघरचारएस ) ( निरयघरचारएस) नरकावासरूपवन्दिगृह ( वयरामयकुड्डु ) वज्रभित्तिवाले हैं । ( रुंद) अत्यंत विस्तृत हैं ( निस्संधि ) सन्धि रहित हैं । ( दारविरहिय ) गमनागमन के साधनभूत द्वार से हीन और ( निम्मदव ) मृदुता रहित (खरामरिस) कठोरतर (विसम ) ऊंचे नीचे भूमिभागवाले हैं। (महोसिण सयापतत्त- दुग्गंध विस्स - उच्वेयजण गेसु ) ( महोसिण) इनमें सदा उष्णजन्य वेदना रहा करती है । (सयापतत्त) ये निरन्तर तापसे व्याप्त જીવ મનુષ્ય ભવમાંથી મરીને असुभ कम्मबहुला " आणीवधने अरसे उत्पन्न થયેલાં પાપકમના ભારથી અત્યંત દુખાયેલ એવાં તે જીવા नरएस " રત્ન प्रला याहि पृथ्वीसोभां "हुलियं તરત ४ " उववज्जंति " ઉત્પન્ન થઇ જાય છે. તે નરક 16 महालये सु ” ક્ષેત્ર અને સ્થિતિની અપેક્ષાએ મહાન છે તથા वयरामय कुडु रुंद निस्संधिदार विरहिय निम्मद्दव भूमितल खरामरिसविसम णिरयधर चारएसु 'निरयधरचारएस નરકાવાસરૂપ અર્થિગૃહ वयरामय कुड्ड" वलनी हिवासोवाणां छे, रुंद ” अत्यंत विस्तृत छे, " निस्संधि " सन्धिरहित छे. " दारविरहिय " अवर ४वर भाटेनां द्वारोथी रहित छे, मने " निम्मद्दव " भृहुताथी रडित " खरामरिस " ठरभां उठोर " विसम " अन्या नीया लूभि लागवाणां छे. "महोसिणं सयापतत्तत- दुग्गधविस्स - उब्वेयजणगेसु " " महोसिण " तेभां सहा ઉષ્ણુતા જન્ય વેદના રહ્યા કરે છે,
66
""
"
66
6.
""
**
सयापतत्त
66
શ્રી પ્રશ્ન વ્યાકરણ સૂત્ર
""