________________
७२
श्री अनुत्तरोपपातिकदशाङ्गसूत्रे मूक्ष्मक्षेत्रपुद्गलपरावर्तो भवति। परन्तु पूर्वावगाढे प्रदेशे व्यवहितपदेशे वा भवचक्रभ्रमणेन पुनः पुनरनन्तवारमपि म्रियते तदा स मरणस्पृष्टः प्रदेशो न गण्यते ।
॥ कालपुद्गलपरावतः ॥ यदोत्सपिण्यवसर्पिण्योर्यावन्तः समया भवन्ति तान् सर्वान् क्रमोत्क्रमाभ्यां मरणैः स्पृशति तदा बादरकालपुदगलपरावर्तों भवति ।
__यदा तु क्रगेण स्पृशति तद सूक्ष्मपूद्गलपरावर्तः । अत्रेद तत्त्वम्--
यदा तूत्सर्पिण्या अवसर्पिण्या वा प्रथमसमये मृतः, ततः पुनरपि एकसमयोनविंशतिसागरोपमकोटीकोटीभिरतिक्रान्ताभिभूयोऽपि स एव जन्तुः कालाक्रम से यदि वह समस्त लोकाकाश प्रदेशों को मृत्यु से स्पर्श करता है तो सूक्ष्म-क्षेत्र पुद्गल परावर्त होता है। परन्तु भवचक्र के भ्रमण से जीव यदि पूर्वावगाढ प्रदेश अथवा व्यवहित प्रदेश में बार २ अनन्तवार भी मरता है तो वह प्रदेश मृत्युस्पृष्ट नहीं गिना जा सकता है।
काल पुद्गलपरावर्तउत्सर्पिणी और अवसर्पिणी के जितने समय होते हैं उन सब का क्रम या उत्क्रमसे बारबार मृत्युद्वारा स्पर्श करे तो बादरकाल पुद्गलपरावर्त होता है ।यदि जीव क्रम पूर्वक एक के बाद दूसरे को स्पर्श करता है तो सूक्ष्मकाल पुद्गलपरावर्त होता है ।
__ सारांश-कोई जीव उत्सर्पिणी या अवसर्पिणी काल के प्रथम समय में मरा वही जीव एक समय न्यून (कम) वीस कोडा कोडी સૂફમક્ષેત્ર-પુગલપરાવર્ત થાય છે. પરંતુ ભવચકનાં ભ્રમણથી જીવ જે પૂર્વાવગઢપ્રદેશ અથવા વ્યવહિત–પ્રદેશમાં વાર વાર અનન્ત વાર પણ મરે છે તે પ્રદેશ મૃત્યુપૃષ્ટ ગણી શકાતું નથી.
કાળપુદગલપરાવર્ત. ઉત્સર્પિણ અને અવસર્પિણ કાળમાં જેટલા સમય હોય છે તે બધાયને કમ યા ઉત્કમથી વાર વાર મૃત્યુદ્વારા સ્પર્શ કરે તે તે બાદર-કાળ પુદુગળપરાવર્ત થાય છે.
જે જીવ કેમપૂર્વક એક પછી બીજાને સ્પર્શ કરે તે તે સૂક્ષમકાળપુગળપરાવર્ત થાય છે,
સારાંશ- કોઈ જીવ ઉત્સર્પિણી અથવા અવસર્પિણ કાળના પ્રથમ સમયમાં મ, તેજ જીવ એક સમય ન્યૂન વીસ કેડા-છેડી સાગરોપમ વીત્યા પછી કાલાન્તરે તેજ ઉત્સ
શ્રી અનુત્તરોપપાતિક સૂત્ર
