________________
श्री अनुत्तरोपपातिकदशाङ्गसूत्रे
पुनर्मुञ्चति, एवं सकलौदारिकवर्गणाये। ग्यपुद्गलोपभोगे सति, तद्नन्तरं वैक्रियशरीरेण तादृशवर्गणा योग्य पुद्गलान् समग्रान् स्पृशति, परिणमयति, उपभुज्य २ मुञ्चति च तत्पश्चात् एवं क्रमेणावशिष्टान् तैजसादिवर्गणायोग्यानपि सर्वांन पुद्गलान् स्पृशति, परिणमयति, उपभुज्य२ मुञ्चति स सूक्ष्मद्रव्यपुद्गलपरावर्त्तः कथ्यते । अत्र औदारिकवर्गणा योग्य पुद्गल परमाणेारेकस्यापि स्पर्शे सति तद्भ्यन्तरे वैक्रियादिवर्गणायोग्यपुद्गलान् यदि स्पृशति स तु स्पर्शो न गण्यते । । क्षेत्र पुद्गलपरावर्त्तः !
७०
यावन्तो लोककाशस्य प्रदेशाः सन्ति तेषां प्रत्येकपदेशस्य क्रमोत्क्रमाभ्यां स्पर्श करना, परिणमन करना तथा बार बार उपभोग में लेकर छोड देना, इस प्रकार औदारिकवर्गणा योग्य सकल लोकव्याप्त समस्त पुद्गल द्रव्यों के उपभोग कर लेनेपर वैक्रिय शरीर से वैक्रिय वर्गणा योग्य समस्त पुद्गलों का स्पर्श करना, परिणमन करना, तथा उपभोग कर छोड देना, तत्पश्चात् इसी क्रमसे शेष तैजस आदि का अपनी वर्गणाओं के योग्य परमाणुओं को स्पर्श करना परिणमन करना तथा उपभोग में लेकर परित्याग कर देना ही सूक्ष्म द्रव्य पुदगल परावर्त है । यहाँ इस बात को जान लेना आवश्यक है कि-औदारिक वर्गणा योग्य एक भी पुद्गलपरमाणु का स्पर्श करते हुए जीव यदि इस बीच में आये हुए वैक्रिय वर्गणा योग्य पुद्गलों का स्पर्श करे तो वह स्पर्श नहीं गिना जाता है |
क्षेत्र पुद्गलपरावर्त
लोकाकाश के जितने भी प्रदेश हैं उन में प्रत्येक प्रदेश का વારેવારે ઉપભાગમાં લઇ ડી દેવા. એ રીતે ઔદારિક–વણા–ાગ્ય સકલ લેાકવ્યાપી સમસ્ત–પુદ્ગલ–દ્રવ્યોના ઉપભાગ ર્યાં પછી વૈક્રિય-શરીરથી વૈક્રિય—વણા—યાગ્ય સમસ્ત-પુદ્દગલાને સ્પર્શ કરવા, પરિણમન કરવો તથા ઉપભાગ કરી–કરી છેોડી દેવો. ત્યાર પછી એજ ક્રમથી ખાકીના તૈજસ આદિનું પેાતાની વણાયાગ્ય પરમાણુઓને સ્પર્શ કરવો, પરિણમન કરવો તથા ઉપભોગમાં લઇને ત્યાગ કરવો સૂક્ષ્મદ્રવ્યપુદ્ગલપરાવત છે. અહિં એ વાતને જાણી લેવી આવશ્યક છે કેઃ— ઔદારિક-વણા–ચેગ્ય એક પ્ણ પુગલ પરમાણુઓના સ્પર્શ કરતાં જીવ જો એની વચમાં આવેલ વૈક્રિય— વણાયાગ્ય પુદ્ગલાને સ્પેશે તા તે સ્પશ ગણી શકાતા નથી.
ક્ષેત્રપુગલપરાવત .
લેાકાકાશના જેટલા પણ પ્રદેશ છે, તેમાં પ્રત્યેક પ્રદેશના કૅમ-ઉત્ક્રમ-પૂર્ણાંક
શ્રી અનુત્તરોપપાતિક સૂત્ર
