________________
३०२
उपासकदशाङ्गसूत्रे
नियतारक्षेत्रादवहिः स्थितकार्यसम्पादनार्थ परस्मै स्वहस्तादि दर्शयित्वा चेष्टनम्, आंग्लभाषामसिद्ध 'टेलीफोन, टेलीग्राफ' प्रभतेरुपलक्षणं च चतुर्थः ॥४। नियतात्क्षेत्राद्वाह्ये प्रयोजनसद्भावे तत्संपादनार्थे पुद्गलानां - छोष्ट शिलापुत्रकादीनां प्रक्षे पेण तटस्थं प्रति संकेतीकरणं यद्वा टेलीफोनयन्त्रद्वारा स्वप्रतिकृतिप्रेषणस्याप्युपलक्षणम् । तद्यन्त्रेण संभाषणकर्त्तृराकृतिरपि निर्दिष्टे स्थळे प्रकटी भवतीत्यर्थः । इति पञ्चमः | ५ || अत्रेत्थं सङ्ग्रहगाथाः
66
दसमस्सऽहयार पंचगं से, पउगो आणवणस्स पेसणस्स । अवि सहग- रुवगाणुवाओ, बहिया पुग्गलखेवणं तहेव ॥ १॥ परेण वझवत्थूणं, पावणं जं नियंतिगे । पढमो सो एवमेव, बीओ भिचाइपेसणं ॥ २ ॥ तीओ छिक्काइचेहाहिं, तहेवायरणं मओ । तहा चत्थो हत्थाह, चेट्ठणं परिकित्तिओ ॥ ३ ॥ सक्कराइविणिक्खेवा, चेहणं होड़ पंचमो । परेण बज्झकज्जाणं, संपाए णेत्र तारिसं ॥ ४ ॥ वयस्स रक्खणं तम्हा, सत्थं देसावगासियं ।" इति ॥
एतच्छाया च -
" दशमस्यातिचारपञ्चकमस्य, प्रयोग आनयनस्य प्रेषणस्य । अपि शब्दक-रूपकानुपातो बहिः पुद्गलक्षेपणं तथैव ॥ १ ॥ परेण बाह्यवस्तूनां प्रापणं यन्निजान्तिके । प्रथमः स एवमेव द्वितीयो भृत्यादिप्रेषणम् ॥ २ ॥ तृतीयश्छिकादिचेष्टाभिस्तथैवाऽऽचरणं मतः । तथा चतुर्थी हस्तादिचेष्टनं परिकीर्त्तितः ॥ ३ ॥ शर्करादिविनिक्षेपाच्चेष्टनं भवति पञ्चमः । परेण बाह्यकार्याणां सम्पादे नैव तादृशम् ॥ ४ ॥ व्रतस्य रक्षणं तस्मात्सार्थ देशावकाशिकम् ॥” इति । इति सूत्रार्थः ॥ ५४ ॥
चारों को भेजना। [३] शब्दानुपात - नियतक्षेत्र से बाहारका कार्य आ पाड़ने पर छींक कर, खांस कर या अन्य कोई शब्द करके, पड़ौसी आदिको इशारा करके कार्य कराने का प्रयत्न करना । उपलक्षणसे टेलीफोन –નિયત ક્ષેત્રથી બહારનું કાર્યાં આવી પડતાં છીંકીને, ખાંખારીને ચા ખીજા કેાઇ શબ્દ કરીને પાડેશી આદિને ઇશારા કરી કાર્ય કરાવવા પ્રયત્ન કરવા, ઉપલક્ષણે કરીને
ઉપાસક દશાંગ સૂત્ર
