________________
उपासकदशाङ्ग सूत्रे
अत्राऽऽचाराङ्गसूत्रं प्रश्नव्याकरणमूत्रं चेति द्वे अङ्गसूत्रे, दशवकालिक-मूलमूत्रम् १, बृहत्कल्पादीनि चत्वारि छेदमूत्राणि ४, आवश्यकमूत्रं १ चेत्यष्टौ भूत्राणि बोध्यानि । प्राधान्यतश्चरणकरणबोधकतयैतेषां चरणकरणानुयोगत्वं सिध्यति ।
चतुर्वनुयोगभेदेषु चरणकरणानुयोगस्यैव प्राधान्यम् , इतरेषांत्वेतस्परिपोषकतया तदङ्गत्वसिद्धेः, यथा-अगुरुवर्तिकायां तदाश्रयीभूतवंशदलशलाकाद्यपेक्षयाऽगुरुद्रव्यस्यैव प्राधान्यम् ।
___ अथ (२) धर्मकथानुयोगः प्रस्तूयते
दुर्गतौ प्रपतन्तं सत्त्वसङ्घातं धारयतीति धर्मः, तस्य कथनं कथा धर्मकथा-धर्मदेशनादिलक्षणवाक्यप्रबन्धरूपा । उकञ्च
इस अनुयोगमें आठ सूत्र हैं-(१) आचारांगसूत्र, (२) प्रश्नव्याकरण सूत्र, (३) दशवकालिक सूत्र, (७) बृहत्कल्प आदि चार छेदसूत्र, (ब) आवश्यकसूत्र । इन आठों सूत्रोंमे मुख्यरूपसे चरण और करणका वर्णन है इसलिए ये चरणकरणानुयोगमें हैं। जैसे अगरबत्ती (धूपकी बत्ती) के साथ उसकी आधारभूत यांसकी एक खपञ्च (सलाक) भी होती है पर मुख्यता अगरबत्तीकी ही है, उसी प्रकार इन चारों अनुयोगोंमें इस चरणकरणानुयोगकी मुख्यता है। शेष तीन अनुयोग इसीके पोषक हैं अतः इसके ही अंग हैं।
(२) धर्मकथानुयोग. दुर्गतिमें गिरते हुए जीवों को 'जो, धारे ( उठावे ) उसे धर्म कहते हैं, धर्मके कथन करनेको धर्मकथा कहते हैं। कहा भी है
____भा मनुयोगमा मा: सूत्र छ:-(१) मायारा। सूत्र, (२) प्रश्नया४२५ सूत्र, (3) शासि सूत्र, (७) मृत्४६५ माहि या२ छेसूत्र; (८) आवश्य४सूत्र. આ આઠે સૂત્રોમાં મુખ્યત્વે કરીને ચરણ અને કરણનું વર્ણન છે જેથી તે ચરણકરનુએમમાં આવે છે.
જેમ અગરબત્તીની સાથે તેની આધારભૂત એક વાંસની સળી પણ હોય છે, પણ મુખ્યતા તે અગરબત્તીની જ છે, તેમ આ ચારે અનુગમાં આ ચરણકરણાનુંયોગનીજ મુખ્યતા છે. બાકીના ત્રણ અનુગ તેના પેષાક છે, તેથી તેનાજ અંગરૂપ છે.
(२) यथानुयोग દુર્ગતિમાં પડતા જીવને જે ધાર–ધારણ કરી રાખીને–ઉચે ધરી રાખે (पान), तन धर्म डे छ. यमन यन ४२, ते धर्म या उपाय छे.
ઉપાસક દશાંગ સૂત્ર
