________________
५४६
भगवतीसूत्रे
कषायणोऽपि प्रथमद्वितीयभङ्गावेव भवत इति ज्ञातव्यम् । 'लोभकसाइस्स चत्तारि भंगा' लोभकपाणि चत्वारो भङ्गाः सकषायिवदेव चत्वारो भङ्गा इद ज्ञातव्या इति । 'अकसाई णं भंते ! जीवे पावं कम्मं किं बंधी पुच्छा' अकषायी खलु भदन्त ! जीवः पापं कर्म किम् अवधनात् बध्नाति भन्त्स्यति १, बबध्नात् ग्रध्नाति न भन्त्स्यति २, अवघ्नात् न बध्नाति भन्त्स्यति ३, अबध्नात् न बध्नाति न भन्त्स्यति ४, इत्येवं चतुर्भङ्गकः पृच्छा-प्रश्नः, भगवानाह - 'गोयमा'
कसायरस वि मायाकसायरस वि' इसी प्रकार से ये दो आदि के भंग मानकषायवाले जीव के भी होते हैं और ये ही दो भंग माया कषाय वाले जीव के भी होते हैं। 'लोभकसाहस्स चत्तारि भंगा' लोभ कषायवाले जीव के चारों ही भंग होते हैं । जिस प्रकार से सकषायी जीव के चार भंग प्रकट किये गये हैं उसी प्रकार से लोभ कषायी जीव के भी ये चार भंग होते हैं । 'अकसाई णं भंते । जीवे पावं कम्मं किं बंधी, पुच्छो' हे भदन्त ! कषाय रहित जीव के कितने भंग होते हैं ? जो जीव कषाय रहित है क्या उसके द्वारा पूर्वकाल में पापकर्म का बन्ध किया गया है, वह वर्तमान में पापकर्म का बन्ध करता है ? और भविष्यत् काल में भी क्या वह पापकर्म का बन्ध करेगा ? अथवाभूतकाल में उसने पापकर्म का बन्ध किया है ? वर्तमान में वह कर रहा है ? और भविष्यत् काल में उसके पापकर्म का बन्ध नहीं होगा ? अथवाभूतकाल में उसने पापकर्म का बन्ध किया है, वर्तमान काल में वह पाप
माणसास्त्र वि मायाक वायरस वि' खेन प्रमाणे पडे। भने जीने मे मे ભંગ માન કષાયવાળા જીવને પણ હેાય છે, અને એજ બન્ને ભંગે! માયા उषावाणा कवने पण होय छे. 'लोभकसायरस चत्तारि भंगा' बोल दुषायવાળા જીવને ચારે ભગે! હાય છે. જે પ્રમાણે સકષાયી-કષાયવાળા જીવને ચાર ભંગ કહ્યા છે, એજ પ્રમાણે લાભકષાયવાળા જીવને પણ તે ચારે ભંગા होय . ' अकसाई णं भंते! जीवे पाव कम्म कि बंधी पुच्छा' हे भगवन् કષાય વિનાના જીવને કેટલા ભંગ હાય છે ? જે જીવા કષાય વિનાના હ્રાય છે, તેઓએ પૂર્વકાળમાં શુ. પાપકમ ના ખંધ કરેલા છે? વમાનમાં તે પાપકના બંધ કરે છે અને ભવિષ્યકાળમાં પણ તે શું પાપ કર્મીના બંધ કરશે ? અથવા ભૂતકાળમાં તેણે પાપકમના બધ કર્યાં છે ? વમાનમાં તે પાપકના અંધ કરે છે ? અને ભવિષ્યમાં તે પાપકમના મધ નહિ કરે ? અથવા ભૂતકાળમાં તેણે પાપકમના ખધ કર્યાં છે, વર્તમાન કાળમાં તે પાપકમના અધ કરતા નથી અને ભવિષ્ય કાળમાં તે પાપકમના અધ
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૬
