________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०२५ उ.७ ०६ अष्टाविंशतितममाकर्षद्वारनिरूपणम् ३७३
मानलक्षणसूक्ष्म संपरायद्वय भावात् चतस्रः प्रतिपत्तयः सूक्ष्म पराय संयतत्वे भवन्तीति । 'अहक्खायस्स - पुच्छा' यथाख्यातसंयतस्य खलु भदन्त ! एक भवग्रहणीयाः कियन्त आकर्षा भवन्तीति पृच्छा प्रश्नः भगवानाह - 'गोयमा ' इत्यादि, 'गोयमा' हे गौतम ! 'जहन्नेणं एक्को' जघन्येन एक आकर्षो भवति, एकत्र भवे यथाख्यातस्य, 'उक्कोसेणं दोन्नि' उत्कर्षतो द्वौ आकर्षो भवतः यथाख्यात संयतस्य एकत्रभवे उपशम श्रेणीद्वय संभवादिति भावः । नानाभवग्रहणाकर्षाधिकारे - 'सामाइयसंजयस्स णं भंते !" सामायिकसंयतस्य खलु भदन्त 'नानाभवरगहणीया केवइया आगरिसा पन्नत्ता' नानाभवग्रहणीयाः - अनेक गौतम ! सूक्ष्म संपरायसंयत को सूक्ष्मसंपरायसंयमपने की प्राप्ति कम से कम एक बार होती है और अधिक से अधिक चार बार होती है । इसका तात्पर्य ऐसा है कि सूक्ष्मसंवरायसंयत को एक भव में दो बार उपशमश्रेणी का संभव हो सकता है । इस कारण प्रत्येक श्रेणी में संक्लिश्यमान और विशुध्यमान ऐसे दो सूक्ष्मसंपराय होने से चार बार सूक्ष्मसंपरायपने की प्राप्ति हो सकती है । 'अहक्खायस्स पुच्छा' हे भदन्त ! यथाख्यात संयत के एक भव में कितने आकर्ष होते हैं ? इसके उत्तर में प्रभुश्री कहते हैं- 'गोयमा ! जहन्नेणं एक्को उनको सेणं दोन्नि' हे गौतम! जघन्य से एक और उत्कृष्ट से दो आकर्ष एक भव में यथाख्यातसंयत के होते हैं यथाख्यासंयत के एक भव में दो बार उपशमश्रेणी का संभव होता है अतः यहां उत्कृष्ट से इसके दो आकर्ष कहे गये हैं ।
'सामाइय संजयस्स णं भंते ! नाणा भवग्गहणीया केवइया आग. रिसा पन्नन्ता' हे भदन्त ! सामायिकसंयत के अनेक भव में ग्रहण સ'પરાય સયતની પ્રાપ્તિમાં એછામાં ઓછી એકવાર હાય છે. અને વધારેમાં વધારે ચારવાર હાય છે. આનું તાત્પ એ છે કે-સૂક્ષ્મસપરાય સયતને એક ભવમાં બે વાર ઉપશમ શ્રેણીના સંભવ હાય છે. તેથી પ્રત્યેક શ્રેણીમાં સકિલશ્યમાન અને વિશુદ્ધયમાન એવા એ સૂક્ષ્મસ પર.ય હાવાથી ચાર વાર सूक्ष्मस परायनी प्राप्ति थाय छे. 'अहक्खायस्स पुच्छा' हे भगवन् यथाध्यात સયતને એક ભવમાં કેટલા આકષ હોય છે ? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુશ્રી गौतमस्वामीने हे छे - 'गोयमा ! जणेगं एक्को उक्कोसेणं दोन्नि' ड ગૌતમ ! જઘન્યથી એક અને ઉત્કૃષ્ટથી એ આકષ એક ભવમાં થખ્યાત સયતને હાય છે. યથાખ્યાતસયતને એક ભવમાં બે વાર ઉપશમ શ્રેણીના સંભવ હોય છે. તેથી અહિયાં ઉત્કૃષ્ટથી તેને એ આકષ કહ્યા છે.
'सामाइ संजयस्वणं भंते! नाणाभवग्गहणीया केवइया आगरिमा पन्नत्ता'
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૬
