________________
भगवतीसूत्रे
पञ्चमान्तगमेषु उत्कृष्टतोऽसंख्येयाः भवाः कालोऽपि असंख्येय एवेति तेज स्कायिकपकरणमिति तेजस्कायपकरणं तृतीयम्३ । ____ अथ वायुकायिकेभ्यः पृथिवीकायिकानामुत्पादादिकमाह-'जई' इत्यादि, 'जइ वाउकाइएहितो उपवज्जति' यदि वायुकायि केभ्य आगत्य पृथिवीकायिकेपृतद्यन्ते तदा-चाउकाइयाण वि एवं चेव णव गमगा जईव ते उकसाइयाण' वायु. कायिकानां जीवानामपि एवमेव नव गमका वक्तव्यताः, यथैव तेजस्कायिकानां जीवानां प्रदर्शिताः, यथा तेजस्कायिकानां यथाऽकायिकातिदेशेन नव गमाः कथिताः तथा वायुकायिकानामपि विविच्य नव गमा वक्तव्या इति । तेजस्का. यिकापेक्षया यद्वैलक्षण्यं तदाह-'णवरं' इत्यादि, ‘णवरं पयागासंठिया पन्नत्ता' नवरं-केवलं पताकासंस्थिता वायुकायिकाः जीवाः वायुकायिकजीवानां संस्थान प्रथम से लेकर ५वें गम तक उत्कृष्ट से असंख्यात भव हैं और काल भी असंख्यात ही हैं। इस प्रकार से यह तेजस्कायिक प्रकरण समाप्त हुआ ॥३॥
अब सूत्रकार वायुकायिकों से आकरके जीव पृथिवीकायिकों में उत्पन्न होता है इत्यादि विषय का कथन करते है-यदि वायुकायिक जीव-पृथिवीकायिक में उतान होता है तो वहां पर भी 'एवं चेत्र णव गमगा' इसी प्रकार से नौ गम कहना चाहिये, अर्थात् तेजस्कायिकोंके जैसे पूर्वोक्त रूप से अकायिकों के अतिदेश से नौ गम कहे गये हैंवैसे ही नौ गम यहां पर भी कहना चाहिये, परन्तु तेजस्काधिक गमों की अपेक्षा वायुकायिक के गमों में जो भिन्नता है वह इस प्रकार से है'णवरं पडागासंठिया०' वायुकायिक जीवों का संस्थान पताका ध्वजा के અને કાળ પણ અસંખ્યાત જ છે. આ રીતે આ તેજપાયિકનું પ્રકરણ સમાપ્ત થયું ?
હવે સૂત્રકાર વાયુક વિકે માંથી આવીને જીવ પૃથ્વી કાયિકોમાં ઉત્પન થાય છે ઈત્યાદિ વિષયનું કથન કરે છે. –જે વાયુકાયિક જીવ પૃશિવકાયિકમાં अपन थाय छ, तोते समय पर एवं चेव णव गमगा' या प्रमाण નવ ગમે કહેવા જઈ એ અર્થાત્ તેજરકાયિકના જેમ પૂર્વોક્ત પ્રકારથી અY કાયિકના અતિદેશ (લામણ) થી નવ ગમે કહ્યા છે, એ જ પ્રમાણેના નવા ગમે અહિયાં આ વાયુકાયિકના સંબંધમાં પણ કહેવા જોઈએ. પરંતુ તેજકાચિકેના ગમ કરતાં વાયુકાચિકે ના ગમે માં જે જુદા પણું છે, તે આ प्रभार .-'णवर पयागासंठिया.' वायुय: वोनु सयान न
શ્રી ભગવતી સૂત્ર: ૧૫
