________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०२४ उ.१ सू०६ पर्याप्तकसंक्षिपतिरश्चां ना. उ. नि० ४६७
'सागरमेगं तिय सत्त दस य सत्तरस तहय बावीसा ।
तेत्तीसा जाव ठिई, सत्तमु वि कमेण पुढवीसु ॥१॥ तथा-'जा पढमाए जेटा सा बीयाए कणिट्टिया भणिया।
तरतमजोगो एसो, दसवाससहस्सरयणाए' ॥२॥ एक सागरं त्रीणि सप्त दशच सप्तदशच तथैव द्वाविंशतिः ६ ।
त्रयस्त्रिंशत् यावत् स्थितिः सप्तस्वपि क्रमेण पृथिवीषु ॥१॥ तथा--या प्रथमायां ज्येष्ठा सा द्वितीयायां कनिष्ठिका भणिता।
तरतमयोग एषः दशवर्षसहस्राणि रत्नायाम् ॥२।। इतिच्छाया। में कितनी स्थिति है यही बात अब इस दोनों गाथा से सूत्रकार प्रकट करते हैं-'सागरमेगं तिय' इत्यादि प्रथम रत्नप्रभा पृथिवीमें एक सागरोपम की स्थिति है, द्वितीय शर्करा पृथिवी में तीन सागरोपम की स्थिति है तृतीय पृथिवी में सात सागरोपम की स्थिति है चतुर्थ पृथिवी में दश सागरोपम की स्थिति है, पंचमी पृथिवी में १७ सागरोपम की स्थिति हैं छट्ठी पृथिवी में २२ सागरोपम की स्थिति है और सातवीं पृथिवी में ३३ सागरोपम की स्थिति है, यह उत्कृष्ट स्थिति का कथन है, प्रथम पृथिवी में जो उत्कृष्ट स्थिति है वह दूसरी पृथिवी में जघन्य है, वितीय पृथिवी की उत्कृष्ट स्थिति तृतीय पृथिवी में जघन्य है, इसी प्रकार से यावत् सातवों पृथिवी तक जानना चाहिये, प्रथम पृथिवी में जघन्य स्थिति दश हजार वर्ष की है, उसे चतुर्थगुणी स्थिति को करने की जो बात कही गयी है वह कायसंवेग में कही गयी जाननी चाहिये, जैसे
थायी सूत्र२ मतावे छे.-'सागरमेगं तिय' त्यादि पहेली २नमा पृथ्वीमा એક સાગરોપમની સ્થિતિ છે. બીજી શર્કરપ્રભા પૃથ્વીમાં ત્રણ સાગરોપમની સ્થિતિ છે. ત્રીજી પૃથ્વીમાં સાત સાગરોપમની સ્થિતિ છે જેથી પૃથ્વીમાં દશ સાગરોપમની સ્થિતિ છે, પાંચમી પૃથ્વીમાં ૧૭ સત્તર સાગરોપમની રિથતિ છે. છઠ્ઠી પૃથ્વીમાં ૨૨ બાવીસ સાગરેપમની સ્થિતિ છે. અને સાતમી પૃથ્વીમાં ૩૩ તેત્રીસ સાગરોપમની રિથતિ છે આ ઉકૃષ્ટ રિથતિનું કથન છે. પહેલી પૃથ્વીમાં જે ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ છે, તે બીજીમાં જઘન્ય સ્થિતિ છે, બીજી પૃથ્વીની ઉત્કૃષ્ટ રિથતિ ત્રીજી પૃથ્વીમાં જઘન્ય છે. એ જ રીતે યાતત્ સાતમી પૃથ્વી સુધી સમજવું પહેલી પૃથ્વીમાં જઘન્ય સ્થિતિ દસ હજાર વર્ષની છે. તેને ચાર ગણી કરવાની જે વાત પહેલાં કહી છે, તે કાય. સંવેદમાં કહી છે તેમ સમજવું. જેમકે પહેલી રત્નપ્રભા પૃથ્વીમાં ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૪
