________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका २०२४ उ.१ सू०५ संक्षिपञ्चेन्द्रियतिरश्वां नारकेषूनि० ४५३ वानाह-'गोयमा' हे गौतम ! 'जहन्नेणं सागरोवमट्टिाएसु' जघन्येन सागरोपमस्थिति केषु उत्पात, 'उक्कोसेण वि सागरोवमटिइएसु उवयज्जेज्जा' उत्कर्षेणापि सागरोपमस्थितिकेषु नैरयिकेषु उत्पद्येत, इत्युत्तरम् । 'ते णं भते ! जीवा' तेदीर्घायुष्काः संज्ञिपश्चेन्द्रियतियग्योनिका जघन्योत्कृष्टाभ्यां सागरोपमस्थितिक नैरयिके उत्पत्स्यमानाः एकसमये रत्नप्रभादिनरकावासे कियन्त उत्पचन्ते ? इति प्रश्नः । उत्तरमाह-'सो चेव' इत्यादि, 'सो चेव सत्तमो गमओ निरवसेसो माणियन्यो' स एव सप्तमो गमो निरवशेषो भणितव्या, कियत्पर्यतं सप्तमो गमो मणितव्यस्तत्राह-'जाय भावादेसो त्ति' यावद् भावादेश इति अनन्तरपूर्वोक्त सप्तमगमवदेव भवादेशपर्यन्तं वक्तव्यम् भवादेशपर्यन्तप्रकरणं तु सप्तमगमवदेव गोयमा!' हे गौतम ! जहन्नेणं सागरोवमटिहए' ऐसा वह पूर्वोक्त विशेषणों वाला तिर्यग्योनिक जीव जघन्य से एक सागरोपम की स्थिति वाले नैरयिकों में उत्पन्न होता है और उत्कृष्ट से भी एक सागरोपम की स्थिति वाले नैरयिकों में उत्पन्न होता है, अब गौतम प्रभु से ऐसा पूछते हैं-'ते णं भंते ! जीवा०' हे भदन्त । वे दीर्घायुष्क संज्ञी पश्चेन्द्रिय तिर्यग्योनिक जीव जो कि जघन्य और उत्कृष्ट से एक सागरोपम की स्थितिवाले नैरपिकों में उत्पन्न होने के योग्य है वे एक समय में रत्नप्रभादिमें में कितने उत्पन्न होते हैं ? इसके उत्तर में प्रभु गौतम से कहते हैं-'सो चेव०' हे गौतम ! यहां पर सातवां गमक सम्पूर्ण रूप से यावत् भवादेश सूत्र तक गृहीत कर कहना चाहिये, अर्थात् जिस प्रकार से उत्पाद सूत्र से लेकर भवादेश सूत्र तक सप्तम गमक में कहा गया गौतम! 'जहन्नेणं एगसागमेवमदिइएसु' पूति विशेषणेथी युद्ध मे। તિર્યંચ નિવાળે તે જીવ જઘન્યથી એક સાગરોપમની સ્થિતિવાળા નૈયિ. કોમાં ઉત્પન્ન થાય છે. અને ઉત્કૃષ્ટથી પણ એક સાગરોપમની સ્થિતિવાળા નરયિકમાં ઉત્પન્ન થાય છે. હવે ગૌતમસ્વામી પ્રભુને એવું પૂછે છે કેof भंते ! जीवा०' 3 भगवन् वी आयुष्या७॥ सशी पयन्द्रिय तिय य योनिવાળા તે છે, કે જેઓ જઘન્યથી અને ઉત્કૃષ્ટથી એક સાગરોપમની સ્થિતિ વાળા નૈરયિકેમાં ઉત્પન્ન થવાને ગ્ય છે, તેઓ એક સમયમાં રત્નપભા વિગેરે નરકાવાસમાં કેટલા ઉત્પન્ન થાય છે ? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુ કહે छ-'सो चेव' गौतम ! मडियां मा विषयना समयमा स शत સાતમે ગમ યાવત્ ભવાદેશ સુધી ગ્રહણ કરીને કહે જોઈએ, અર્થાત્ જે પ્રકારથી ઉત્પાદ સૂત્રથી લઈને ભવાદેશ સૂત્ર સુધી સાતમાં ગામમાં કહેવામાં આવ્યું છે, એ જ પ્રમાણેનું સઘળું કથન ભવાદેશ સુધીનું અહિયાં પણ સમજી
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૪
