________________
६६२
भगवती सूत्रे
स्तुतीयो भङ्गः 'सिय कालए य नीलगाय लोहियए य हालिदए य' स्यात् कालश्च नीलाश्व लोहितश्च हारिद्रश्चेति नीलबहुवचनकश्चतुर्थो भङ्गो भवतीति । 'सिय कालगा य नीलए य लोहियए य हालिए य' स्यात् कालाव नीलच लोहितश्च हास्त्रिश्चेति पञ्चमो भङ्गो भवतीति ५ । एए पंच भंगा' एते चतुर्वर्णघटिताः पञ्चपङ्गाः पञ्चमदेशिक सूक्ष्म स्कन्धे भवन्तीति, 'सिय कालए य नीलए य लोहियए य सुकिल्लए य' स्यात् और शेष पद एकवचनान्त है ३, 'सिय कालए य नीलगाय लोहियए य हालिए य अथवा वह एक प्रदेश में कृष्णवर्ण वाला हो सकता है अनेक प्रदेशों में नीलवर्ण वाला हो सकता है एक प्रदेश में लोहितवर्ण वाला हो सकता है और एक प्रदेश में पीतवर्ण वाला हो सकता है ४ यहाँ द्वितीय पद नील में बहुवचन हुआ है और शेष पदों में एकवचन हुआ है ४, ' सिय कालगा य नीलए य लोहियए य हालिए य' अथवावह अनेक प्रदेशों में कालेवर्ण वाला हो सकता है किसी एक प्रदेश में नीलेवर्ण वाला हो सकता है किसी एक प्रदेश में लालवर्ण वाला हो सकता है और किसी एक प्रदेश में पीलेवर्ण वाला हो सकता है ५ यहां प्रथम पद में बहुवचन और शेषपर्दों में एकवचन हुआ है ५ 'एए पंच भंगा' ये पांच भंग चार वर्णों को लेकर पांच मदेशों वाले सूक्ष्म स्कन्ध में होते हैं । अब पीत के स्थान में शुक्ल पद को जोड़कर जो
उधुं छे. येथे रीते आ त्रीले लौंग छे. 3 'सिय कालए य नीलगाय लोहियए य हा लिइए ચક' અથવા તે પેાતાના એક પ્રદેશમાં કાળાવણુ વાળો હૈાય છે, અનેક પ્રદેશમાં નીલવર્ણ વાળા હોય છે. કેાઇ એક પ્રદેશમાં લાલવણુ વાળા હોય છે. તથા એકપ્રદે શમાં પીળાવણુ વાળો હોય છે. આ ભંગમાં નીલવધુ સબંધી ખીજા પદમાં ખ ુવચનના પ્રયાગ થયા છે. બાકીના ત્રણે પદો એકવચનથી કહ્યા છે. એ રીતે આ या थोथे। लौंग छे.४ 'सिय कालगा य नीलए य लोहियए य हालिए य५' અથવા તે પેાતાના અનેક પ્રદેશેામાં કાળાવણુ વાળો હાય છે, કેાઈ એક પ્રદેશમાં નીલવણુ વાળે! હાય છે, કેઇ એક પ્રદેશમાં લાલજી વાળે હાય છે. કેઈ એક પ્રદેશમાં પીળાવ વાળા હોય છે. આ પાંચમા ભંગમાં પહેલા પદમાં બહુવચનને પ્રયાગ કર્યો છે. અને ખાકીના પદો એકવચનાન્ત કહ્યા છે. એ રીતે આ પાંચમે लौंग छे.५ 'एए पंच भंगा' आपां लगे पांय प्रदेशोवाणासूक्ष्म धमां यार વર્ણને લઈને થાય છે. હવે પીળાવણું ને સ્થાને ધેાળાવણુ તથા સફેદ વણુ ને ચે જીને मे लगे थाय छे ते मतावे छे. 'सिय कालए य नीलए य लोद्दियए य सुकिल्ले
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૩
