________________
प्रमैयचन्द्रिका टीका श०२० उ०५ सू०२ पुद्गलस्य वर्णादिमत्वनिरूपणम् ६२१ चउफासे सोलसभंगा भाणियव्या' एवमेते चतुःस्पर्शे षोडश भङ्गा भणितव्याः, कियत्पर्यन्तं तत्राह-'जाव' इत्यादि, 'जाव देसा सीया देसा उसिणा देसा निद्धा देसा लुक्खा' यावत् देशाः शीताः देशा उष्णाः देशाः स्निग्धाः देशा रूक्षाः, अत्र यावत्पदेन देशाः शीताः देश उष्णो देशः स्निग्यो देशा रूक्षाः १० 'एवं एए चउफासे सोलसभंगा भाणियव्या' इस प्रकार ये चार स्पर्श में यहाँ १६ भंग कह लेना चाहिये-'जाव देसासीयाँ देसा उसिणा देसा निद्धा देसा लुक्खा' यावत् अनेक देश उसके शीत हो सकते हैं अनेक देश उसके उष्ण हो सकते हैं अनेक देश उसके स्निग्ध हो सकते हैं और अनेक ही देश उसके रूक्ष हो सकते हैं यह अन्तिम भंग है इसके पहिले के १० वां ११ वां १२ वां १३ वा १४ वां और १५ वा ये ६ भंग इस प्रकार से हैं यही बात यहां यावत्पद से प्रदर्शित की गई है देशाः शीताः देशः उष्णः देशः स्निग्धः देशा रूक्षाः' यह १० वां भंग है इसमें प्रथम पद को और चतुर्थपद को पहुवचनान्त किया गया है इसके अनुसार उसके अनेकदेश शीत हो सकते हैं एकदेश उसका उष्ण हो सकता है एकदेश उसका स्निग्ध हो सकता है और अनेक देश उसके रूक्ष हो सकते हैं यहां शीत पद में और रूक्ष पद में जो बहुदेश व्यापकता प्रकट की गई है उसका कारण यह है कि जो देश स्निग्ध थे. मे रीते 241 42 41 . 'एवं एए चउकासे सोलसभंगा भागियन्या' આ રીતે ચાર પ્રદેશી ધમાં ચાર સ્પર્શવાળા ૧૬ સેળ અંગે સમજવા. 'जाव देसा सीया देसा उसिणा देसा निद्धा देसा लुक्खा' यावत् तना અનેક દેશે શીત સ્પર્શવાળા હોય છે. અને તેના અનેક દેશે ઉષ્ણુ સ્પર્શવાળા હોય છે. તથા તેના અનેક દેશે રૂક્ષ સ્પર્શવાળા હોય છે. આ છેલ્લે ભંગ છે. તેના પહેલાના ૧૦ દસમો ૧૧ અગીયામે ૧૨ બારમે ૧૩ તેરમે ૧૪ ચૌદમે ૧૫ પંદરમો આ છે ભેગે આ પ્રમાણે છે-એજ વાત અહિયાં યાવત્ પદથી કહી છે.
'देशाः शीताः देशः उष्णः देशः स्निग्धः देशाः रूक्षाः' समा ભંગ છે. આમાં પડેલા પદને તથા ચોથા પદને બહુવચનથી કહેલ છે. તે પ્રમાણે તેના અનેક દેશો શીત સ્પર્શવાળા હોય છે. તેને એક દેશ ઉણપ વાળ હોય છે. તેને એક દેશ સ્નિગ્ધ-ચિકણા સ્પર્શવાળે હોય છે. અને તેના અનેક દેશે રૂક્ષ સ્પર્શવાળ હૈય છે. અહિંયા શીત સ્પર્શ અને રુક્ષ વાળા પહેલા અને ચોથા પદને બહુવચનથી કહેલ છે તેનું કારણ એ છે કે-જે દેશ નિ ધ સ્પર્શને છે, તથા જે દેશ રૂક્ષપશને
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૩
