________________
भगवतीने एवं पृथिवीकायिकवदेव अप्नेजोवायुवनस्पतिद्वीन्द्रियत्रीन्द्रियचतुरिन्द्रियाणां विषयेऽपि विज्ञेयम् । अकायिकाऽसद्भावाच्च जरामानं भवति शोकस्तु न भवतीति भावा, 'सेसागं जहा जीवाणं जाव वेमाणियाणं' शेषाणां यथा जीवानाम् यावद् वैमानिकानाम् , शेषाणाम् उपरिनिर्दिष्टव्यतिरिक्तानां तिर्यक् पश्चेन्द्रियमनुष्यबान अन्तरज्योतिकवैमानिकानां विषये समुच्चयजीवपकरणवदेव विज्ञेयम् , एषां शरीरमनसोः सद्भावात् जराशोकयोरुभयोरपि सद्भारो भवति, एतेषां जराऽपि भवति शोकोऽपि भवतीति भावः । अत्र देवविषये जराशब्देन शारीरिकदुःखवेद नरूपोऽर्थों गृह्यते । से भंते से भंते ति जाव पज्जुवासई' तदेवं भदन्त ! तदे। भदन्त इति यावत् पर्युगस्ते हे भदंत सामान्यविशेषजीवविषये जराशोकजीवों के सम्बन्ध में भी जानना चाहिये । यहां यावत् शब्द से अप. तेज, वायु, वनस्पति बीन्द्रिय, तेइन्द्रिय, जीवों का ग्रहण हुआ है इन अप्कायिकादिजीवों को केवल शरीर होने से जरा ही होती है, मन, नहीं होने से शोक नहीं होता है । 'खेसाणं जहा जीवाणं जाव वेमा. णि पाण' इन से व्यतिरिक्त तियंत्रपंचेन्द्रियों को, मनुष्यों को, वान व्यन्तरों को ज्योतिष्कों को एवं वैमानिकों के सम्बन्ध में भी समुच्चय जीव प्रकरण के जैसा कथन जानना चाहिये । इन सबके शरीर एवं मनका सद्भाव होने के कारण जरा एवं शोक ये दोनों होते हैं। देवों में जरा शब्द से शारीरिक दुःखवेदनरूप अर्थ ग्रहण किया गया है। शारीरिक वृद्धतारूप अर्थ नहीं। 'सेवं भते ! सेवं भंते ! त्ति जाव पण्जुवासई' हे भदन्त ! आपका यह कथन सर्वथा सत्य है हे भदन्त ! પણ સમજી લેવું અહિંયા યાવત્ શબ્દથી અપૂકાય, તેજસકાય, વાયુકાય, વનસ્પતિકાય, દ્વીન્દ્રિય, અને ત્રણ ઈન્દ્રીયવાળા જીનું ગ્રહણ થયું છે. આ અકાયિક આદિ છોને કેવળ શરીર જ હોવાથી જરા જ હોય છે. મન नापाथी हातो नथी. “सेसाणं जहा जीवाणां जाव वेमाणियाणं" ખાકિના તિર્થં ચ પંચેન્દ્રિયોને મનુષ્યને વનવ્યંતરોને જેતિષ્કને અને માનીકના સંબંધો પણ સમુચ્ચય જીવપ્રકરણની માફક કથન સમજી લેવું એ બધાને શરીર અને મનને સદૂભાવ હોવાના કારણે જરા અને શેક એ બંને હોય છે. દેવેમાં જરા શબ્દથી શારીરિક દુખ વેદન રૂપ અર્થ ગ્રહણ इय. AAR: वृद्धावस्या ३५ अर्थ ५ नथी. 'सेवं भंते ! सेव भते ! चि जाव पज्जुवासइ" भगवन् ! आपनु । थन सवथा सत्य छे.. ભગવદ્ આપનું આ કથન સત્ય છે. અર્થાત્ આપે જે સામાન્ય જીવ
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૨
