________________
प्रमैयचन्द्रिका टीका श०१६ उ०१ सू०५ स० जीवादीनामधिकरणित्वादिनि० ३५ एवमुच्यते जीवः अधिकरणी अपि अधिकरणमपि, 'गोयमा' हे गौतम ! 'अविरई पडुच्च' अविरतिं प्रतीत्य, अविरत्यपेक्षयेत्यर्थः, ‘से तेणटेणं जाच अहिगरणपि' तत्तेनार्थेन यावत् अधिकरणमपि । अविरत्यपेक्षया जीवोऽधिकरणी अपि भवति अधिकरणमपि भवतीति भावः । अथात्र दंड कक्रमेण प्रश्नपति-तत्रौदारिकशरीरं नारकदेवयोन भवत्यतो नारकान् असुरादि देवांश्च परित्यज्य पृथिवीकायिकादीन वर्णयबाह-'पुढविकाइए णं' इत्यादि । 'पुढविकाइएणं भंते' पृथिवीकायिकः खलु भदन्त ! 'ओरालियसरीरं निमत्तेमाणे' औदारिकशरीरं निवर्तमानः 'कि अहिगरणी अहिगरणं' किमधिकरणी अधिकरणं वेति ‘एवं चेत्र' एवमेव इह पूर्ववदेव एवं बुच्चा अहिगरणी वि अहिगरणं वि' हे भदन्त ! जीव अधिकरणी भी है और अधिकर गरूप भी है ऐसा जो आप कहते हैं सो किस कारण से कहते हैं-इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं-गोयमा ! अषि रई पडुच्च 'हे गौतम | मैंने जो ऐसा कहा है उसका कारण अविरति है। 'से तेणटेणं जांच अहिगरणं पि' तात्पर्य कहने का यह है कि अधिरति की अपेक्षा लेकर जीव अधिकरण वाला और अधिकरणरूप होता है।अब यहां से आगे दण्डकक्रम से प्रश्नोत्तर लिखे जाते हैं-इनमें औदारिक शरीर देव और नारकियों को नहीं होता है अतः उन्हें छोडकर गौतम प्रभु से पृथिवीकायिक आदिकों के विषय में इस प्रकार से पूछते हैं-'पुढधिकाइए णं भंते ! ओरालियसरीरनिव्वत्तेमाणे किं अहि. गरणी अहिगरणं वा' हे भदन्त ! औदारिक शरीर निर्वर्तित करता हुआ जीव क्या अधिकरणी होता है या अधिकरणरूप होता है ? इसके उत्तर अहिगरणी वि अहिगरणं वि" 3 अन् ! ७१ मधि४२७ ५५ छ. भने અધિકરણ રૂપ પણ છે એવું જે આપ કહે છે તે શા કારણે કહે છે? तना उत्तरभां प्रभु ४३ छे. " गोयमा! अविरइ पडुच्च" गौतम ! २ स ह्य छ तेनु ४२५ मविशति छ." से तेणदेणं जाव अहिगरणं वि" તાપર્ય કહેવાનું એ છે કે અવિરતિની અપેક્ષાથી જીવ અધિકરણવાળો અને અધિકરણ રૂપ છે. હવે અહીંથી આગળ દંડકના ક્રમથી પ્રકાર લખવામાં આવે છે. તેમાં દેવ અને નારકોને ઔદારિક શરીર હોતું નથી તેથી એને છેડીને ગૌતમ સ્વામી પૃથ્વીકાયિક આદિકના વિષયમાં આ પ્રમાણે પૂછે છે. " पुढविकाइए ण भते ! ओरालियसरीरे निव्वत्तेमाणे किं अहिंगरणी अहिंगरणं वा” 8 सावन् ! मोहोरि शरीरने म रतेमेवो ७१ અધિકરણી હોય છે? કે અધિકરણ રૂપ હોય છે? તેના ઉત્તરમાં પ્રભુ કહે
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૨
