________________
-
४२८
भगवतीसूत्रे प्रश्नः । भगवानाह-'गोयमा' हे गौतम ! 'जं णं नेरइया नेरहयदव्वे चर्टिसु वा' यत् खलु यस्मात् कारणात् नैरयिकाः नैरयिकद्रव्येषु अवर्तन्त-अतीतकाले नरकद्रव्ये वर्तमाना अभवन् 'बटुंति वा' वर्तन्ते वा वर्तमानकाले नारकद्रव्ये एव तिष्ठन्ति 'वहिस्संति वा वतिष्यन्ते वा अनागतकालेऽपि तत्र स्थास्यन्ति ते णं तस्थ नेरइया नेरइयदव्वे वट्टमाणा' ते खलु तत्र तस्मिन् समये नैरयिका नैरयिकद्रव्ये वर्तमानाः सन्तः 'नेरइयदव्वेयणं एयंसु वा नैरयिकद्रव्यैजानम् ऐजन् अत्र अनुभवार्थकमेजनम् ज्ञातवन्तोऽनुभूतवन्त इत्यर्थः 'एयंति वा' एजन्ति वा जानन्ति अनुभवन्तीत्यर्थः 'एइस्संति वा' एजिष्यन्ति वा द्रव्यैजनामनुभविष्यन्ति वेत्यर्थः 'से तेणटेणं' तत्तेनार्थेन 'गोयमा' हे गौतम ! 'एवं वुच्चई' एवमुच्यते 'नेरइयदव्वेयणा' नैरयिकद्रव्यैजना (२) यस्मात् कारणात् ते नारकाः नरकभदन्त ! इसका नैरयिकद्रव्यैजना ऐसा नाम क्यों हुआ हैं ? उसके उत्तर में प्रभु कहते हैं-'गोयमा! ज ण नेरइया नेरइयदव्वे वहिसु वा, वति वा, वहिस्संति वा' हे गौतम ! जिस कारण से नैरयिक' नैरयिक द्रव्यों में अतीत काल में वर्तमान-मौजूद थे, तथा वर्तमान काल में वे वहां मौजूद है, तथा अनागत काल में वे उस नरयिक द्रव्य में मौजूद रहेगे 'ते णं तत्थ नेरइया नेरइयव्वे वट्टमाणा' इस कारण नैरयिक द्रव्य में वर्तमान रहे हुए उन नैरपिकोंने 'नेरइयव्वेयणं एयंसु वा' उस समय में नैरयिक द्रव्यैजना का अनुभव किया, 'एयंति वा वर्तमान में वे उसका अनुभव करते हैं । 'एइस्संति वा और भविष्यत् में भी वे उसका अनुभव करेंगे 'से तेणष्टेणं गोयमा ! एवं बुच्चा, नेरइयवे. यणा' इसी कारण हे गौतम! इसका नैरयिक द्रव्यैजना ऐसा नाम कहा રિયિક દ્રવ્ય એજના એવું નામ કેમ થયું છે ? તેના ઉત્તરમાં પ્રભુ કહે छ । “गोयमा ! जं गं नेरइया नेरइयव्वे वदिसु वा, वदृति वा वट्टिस्संति ઘા” હે ગૌતમ જે કારણે નરયિક, નિરયિક દ્રવ્યમાં અતીતકાળમાં-ભૂતકાળમાં હતા. તથા વર્તમાનકાળમાં તે ત્યાં રહેલા છે. તથા ભવિષ્યકાળમાં તે નરયિક द्रव्यमा २२, "वे णं तत्थ नेरइया नेरइयदव्वे वट्ठमाणा" । रथी नै२यि४ द्रव्य २३॥ नैरयिये 'नेरइयवेयणं एयंसु वा' त समये द्रव्यमेनानी अनुभव ये “एयंतिवा' त भानमा तो तन मनुस१ ४३ छे. "एइस्संतिवा" अरे विष्यमा ५ तमे। अनुम१ ४२२. “से तेणद्वेणं गोयमा ! एवं वुचइ नेरइयवेयगा" ते ४२ 3 गौतम नै२४४ द्रव्य मेला
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૨