________________
२३२
भगवतीसूत्रे सदेवमनुष्यासुरे लोके परिभ्रमन्ति सर्वदा भगवतः कीर्तिशब्दप्रशंशावाक्यानि सर्वत्र गीयन्ते इत्यर्थः, तत्र कीतिः अहो अयं पुण्यभागी इत्यादि सर्वव्यापी साधु वादः, वर्णः एक दिग्व्यापी साधुवादः, शब्दः अर्धदिग्व्यापी साधुवादः, श्लोकस्तत्रैव गुणवर्णनम् । गानपकारमेव दर्शयति इति खलु समणे भगा महावीरे इति खलु समणे भगवं महावीरे' इति खलु श्रमणो भगवान् महावीर इति खलु श्रमणो भगवान् महावीर इत्यादि ९ । 'जगं' यस्मात् 'समणे भगवं महावीरे' श्रमणो भगान् महावीरः 'मंदरे पाए मंदरचूलियाए जाव पडिबुद्धे' मन्दरपर्वतस्य मन्दरचूलिकायाम् यावत्प्रतिबुद्धः, अअ यावत्पदेन 'उबरिं सीहासणवरगयं अप्पार्ण सुविणे पासित्ताणं' इत्यस्य ग्रहणं भवति ततश्च यस्मात् श्रमणो भगान् महावीरः, मन्दरपर्वतस्य शिखरस्थितसिंहासने समुपविष्टमात्मानमपश्यत् दृष्ट्वा च प्रतिमहावीर की उदार किर्ति वर्ण. शब्द श्लोक ये सब देवलोक, मनुष्य लोक एवं असुरकुमार लोक तक इन तीनों लोक तक में व्याप्त हो गये हैं-अर्थात् ये सब उनके गाये जा रहे हैं। 'अहो यह पुण्यभागी है, ऐसा जो सर्वव्यापी साधुवाद है उसका नाम कीति है। एकदिग् (दिशा) व्यापी जो साधुवाद है उसका नाम वर्ण है। अर्ध दिग् (दिशा) व्यापी जो साधुवाद है उसका नाम शब्द हैं तथा वहीं पर जो गुणों का वर्णन होता है उसका नाम श्लोक है । 'इति खलु समणे भगवं महावीरे' इस सूत्र द्वारा यही पूर्वोक्त गान प्रकार का कथन प्रकट किया गया है । 'जणं समणे भगवं महावीरे मंदरे पन्धए मंदर चूलियाए जाब पडिबुद्धे' श्रमण भगवान महावीर ने स्वप्न में जो ऐसा देखा कि मैं मन्दर पर्वत की मन्दरचूलिको पर स्थित सिंहासन पर बैठा हूँ सो વીરની ઉદાર કીર્તિ વર્ણ, શબ્દ, શ્લેક એ તમામ દેવલેક મનુષ્યલક અને અસુરલેક આ ત્રણે લેક સુધી વ્યાપ્ત થઈ ગયા છે. અર્થાત એ વર્ણાદિ સઘળા તે ત્રણે લોકમાં ગવાય છે. અર્થાત્ વખણાય છે. “અહિ આ પુણ્ય ભાગી છે” એવી રીતને જે સર્વવ્યાપી સાધુવાદ છે તેનું નામ કીર્તિ છે. એક દિશા વ્યાપી જે સાધુવાદ છે તેનું નામ વધ્યું છે. અર્ધ દિગૂ દિશા વ્યાપી જે સાધુવાદ છે તેનું નામ શબ્દ છે. તેમજ ત્યાં જ જે ગુણેનું पयन थाय छे तेनु नाम gals छे. " इति खलु समणे भगवौं महावीरे" આ સૂત્રથી આ પૂર્વોક્ત ગાન પ્રકારનું કથન પ્રકટ કરવામાં આવ્યું છે. " जणं ममणे भगव महावीरे मंदरे पवए मंदरचूलियाए जाव पडिबुद्धे" શ્રમણ ભગવાન મહાવીર સ્વામી બે સ્વપ્નમાં જે એવું જોયું કે હું મંદિર (મેરુ પર્વતની મંદરચૂલિકા પર રહેલા સિંહાસન પર બેઠો છું તે સ્વપ્નનું
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૨
