________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श० १६ उ० ४ सू० १ कर्मक्षपणनिरूपणम् १२१ स्सबलसमण्णागए' औरस्यबलसमन्वागतः-आन्तरोत्साहबलवीर्ययुक्त इत्यर्थः, 'लंघगपवणजवणवायामसमत्थे' लवनप्लवनजवनव्यायामसमर्थः, अत्र जवनशब्दः शीघ्रतार्थबोधका तथा च लडने प्लवने शीघ्रतायां व्यायामे च सामर्थ्यवानिति, 'छए' छेक:-प्रयोगज्ञः 'दक्खे' दक्ष:-चतुरः शीघ्रकारी 'पत्त?' प्राप्तार्थ:अधिकृते कर्मणि निष्ठां प्राप्त इत्यर्थः, 'कुसले' कुशल:-आलोचितकारीति । 'मेहावी' मेधावी-सकृत् श्रुतदृष्टज्ञः, 'णिपुणे' निपुणः-उपायारम्भकः । 'निउणसिप्पोवगए' निपुणशिल्पोपगतः काष्ठच्छेदनक्रियासु अतिकुशल इत्यर्थः, 'एगे महं' एका महतीम् 'उल्लं' आर्द्रा स्निग्धामित्यर्थः 'सामलिगडियं' शाल्मलीगंडिकाम् शाल्मलीवृक्षः छेदनेऽति सरलो भवति अतः शाल्मलीगण्डिका दृष्टान्ततयोपन्यस्तेति । 'अनडिल' अजटिलगम्-जटारहिताम् 'अगंठिलं' अग्रन्थिकाम् ग्रन्थिरहिताम् ग्रन्थिविभेदोऽशकयो भवति अवो ग्रन्थिरहितामित्युक्तम् एतावता छेदने सारल्यमुपदर्शितम् 'अचिक्कणं' अचिक्कणाम्-द्रव्यान्तरस्नेहलेपरहिताम् एवं व्यायाम में जो सामर्थ्यवाला हो, छेक-प्रयोग का जानकार-हो, दक्ष-चतुर हो-शीघकारी हो अधिकृत कार्य में निष्ठा प्राप्त हो, कुशल हो सोच समझकर कार्य को करनेवाला हो-मेघावी हो-सकृत् (एकबार) श्रुतदृष्ट का ज्ञाता हो, निपुण हो-उपायारम्भक हो, निपुण शिल्पोपगत हो काष्ठच्छेदन क्रिया में अतिकुशल हो ऐसा वह पुरुष 'एग महं' एक बडी 'उल्लं' गिली-स्निग्ध 'सामलीगंडियं' शाल्मली (सेमल) वृक्ष की लकडी को जो छेइन में यह अतिसरल होती है। (इसलिये उसे दृष्टान्त के रूप में यहां उपन्यस्त किया है) जो कि अजटिला-जटा रहित हो,' 'अगठिलं' गांठ रहित हो, (गांठवाली लकड़ी का फाडना मुश्किल होता है, इसीलिये यहां गांठ रहिर ऐसा कहा गया। 'अचिक्कणं' द्रव्यान्तर स्नेह के लेप से रहित हो। 'अवाइद्धं' શકિતવાળો હોય છે કે–પ્રયોગને જાણનાર હોય દક્ષ ચતુર હોય શીઘકામ કરવામાં કુશળ હાથ અને પિતાને આધિન કાર્યમાં નિષ્ઠાવાળો હોય કુશળ હોય અને સમજી વિચારીને કાર્ય કરવાવાળા હોય બુદ્ધિશાળી હોય એક વાર જોયેલ કે સાંભળેલ ને જાણનાર હોય અર્થાત્ યાદશકિતવાળો હોય નિપુર્ણ હાય ઉપાયને જાણના હેય કારીગરીને જાણનારે હાય લાકડા કાપવાની
यामा घणे शक डाय सेवा ५३५ " गं महम्" मे मा “ उल्लम" alg "सामलीगंडिय" भनी (सेमस) वृक्षना न २ કાપવામાં સરળ હોય છે. વળી તે લાકડું અજટિલ જટા વગરનું હેય "अगंट्रिलं " is १२नु डाय “अचिक्कण" यासाणा भी द्रव्यना ५ रनु डाय " अवाइद्धं " व्याधि न डाय, पान डाय अर्थात सरण
શ્રી ભગવતી સૂત્ર: ૧૨
