________________
१२०
मगवतीसूत्रे अल्पः आतङ्को रोगो यस्य सोऽल्यातङ्कः नीरोग इत्यर्थः, 'विरग्गहस्थे' स्थिरा. प्रहस्त:-स्थिरः प्रकृतकार्यकरणे कम्पनरहितः अग्रहस्तो-हस्ताग्रं यस्य स स्थिराग्रहस्तः 'दहपाणिपायपासपिठंतरोपरिणए' दृढपाणिपादपार्श्वपृष्ठान्तरोरुपरिणतः-दृढं पाणिपादं यस्य तथा पाचौं पृष्ठान्तरे च ऊरू च परिणते परिनिष्ठिततां गते यस्य स पाणिपादपार्श्वपृष्ठान्तरोरुपरिणतः-सर्वावयवैरुत्तमसंहननवान् इत्यर्थः 'तलजमलजुयलपरिघणिभवाहू' तालयमलयुगलपरिघनिभवाःसालं-तालवृक्षः, तयोर्यमलं-समणिकं यत् युगलं द्वयं परिघश्चार्गला तन्निभौतत्तुल्यौ दीर्घवीनत्वसरलत्यादिना बाहू यस्य स तालयमलयुगलपरिघनिभा बाहुः । 'चम्मेलुगदुहणमुट्टिअपमाहयनिचियगत्तकाए' चर्मेष्टकादुषणमुष्टिकसमा. हतनिचितगात्र कायावर्मेट कया-आयुषविशेषेण दुषणेन मुद्गरविशेषेण मुष्टिकेन मुष्टया च समाहतानि प्रतिदिनमभ्यासपवृत्तस्य निचितानि-निविडीकृतानि गाणि स्कन्धोरुपृष्ठादीनि यत्र स तथाविधः कायो यस्य स तथाविधः 'उरहो, यहां अल्प शब्द अभाव अर्थ का बोधक है। स्थिराग्रहस्त होजिप्तका अग्रभाग प्रकृतकार्य के करने में सपा हुआ हो-कंपनादि से रहित हो' 'दढ गाणिपायपासपिटुंनरोरुपरिणए' पाणिपाद जिसके मजबून हो, दोनों पार्श्वभाग, पृष्ठान्तर और ऊरू जिसके पुष्ट हो, अर्थात् सर्व अवयवों से जिसका संहनन उत्तम हो, तालवृक्ष के समश्रेणिक युगल के समान और परिघा के समान दीर्घता, पीनता और सरलता को लेकर जिसके दोनों पाहु हों, जिसके स्कन्ध, ऊरू, पृष्ठ आदि अवयववाला शीर आयुधविशेष, द्रुघण-मुद्गर और मुष्टि इन के द्वारा प्रतिदिन कृत व्यायाम के अभ्यास से बहुत परिपुष्ट हो, आन्तर उत्माह, बल और वीर्य से युक्त हो, लांधने में, दौडने में शीघ्रता में હાથને અગ્રભાગ કાર્ય કરવાવાળે સ્થિર હેય અર્થાત કંપ વિગેરે વગરને डाय. " दढपाणिपायपासपिटुत्तरोरुपरिणए" हाथ म२ ५ ना भ०४. બૂત હોય અને પડખા પૃષ્ઠાન્તર (પીઠ, વાસ) અને ઉરૂ જેના ભરાવદાર હોય અર્થાત્ જેના બધા જ અવયવે ઉત્તમ હોય એક સરખા તડ વૃક્ષના બે છેડની સમાન તેમજ પરીઘ-ભેગળ સમાન લંબાઈવાળા અને મજબૂત એવા જેના બને હાથ હોય જેને ખભા ઉરૂ, પૂર્ણ વિગેરે અવયવવાળું શરીર આયુધ વિશેષ દ્રઘણ-મગદળ અને મુષ્ટિ (મુઠી) દ્વારા હમેશ કરેલ કસરતના અભ્યાસથી ઘણું જ પુષ્ટ હોય આંતરિક ઉત્સાહ, બળ, અને શૌર્ય થી યુક્ત હાય લાંઘવામાં (કૂદકામાં, ) દેડવામાં શીધ્રનામાં અને કસરતમાં જે
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૨
