________________
प्रमैयचन्द्रिका टोका श० १६ उ० ३ सू० १ कर्मप्रकृतिनिरूपणम् गोयमा ! सत्तविहवंधए वा अट्टविहबंधए वा छबिहबंधए वा, एगविहवंधए वा" इत्यादि । कति खलु भदन्त कर्मप्रकृतयः प्रज्ञप्ताः गौतम ! अष्टकमप्रकृतया प्राप्ताः, तद्यथा ज्ञानावरणीयं यावदन्तरायम् एवं नैरथिकाणाम् यावद्वैमानिकानाम् , जीवः खलु भदन्त ! ज्ञानावरणीयं कर्म वेदयन् कति कर्मप्रकृतीबध्नाति, गौतम सप्तविधबन्धको वा अष्टविधबन्धको वा षविधवन्धको वा एकविध. बन्धको वा, इत्यादि। एकस्या वेदनसमयेऽष्टमकृतीनां' बन्धनं भवतीत्येतस्मसिद्धमेव, आयुर्वन्धकालादन्यत्रैकस्या वेदनसमये सप्तानामेव बन्धनं भवति । सूक्ष्मसंपरायनामकगुणस्थानके आयुष्यमोहनीयकर्मव्यतिरिक्तषट्कर्मप्रकृतीनां कथन नरयिक सम्बन्धी कर्म प्रकृतियों के सम्बन्ध में यावत् वैमानिक जीवों के कर्मप्रकृतियों के सम्बन्ध में भी जानना चाहिये । 'जीवेणं भंते ! णाणावरणिज्ज वेएमाणे कइ कम्मपगडीओ बंधह' हे भदन्त ! ज्ञानावरणीयकर्म का वेदन करता हुआ जीव कितनी कर्मप्रकृतियों का षध करता है। 'गोयमा ! सत्तविहबंधए वा, अट्ठविह बंध० वा छन्विहबंधए वा, एगविहवंधए वा' इत्यादि हे गौतम ! वह जीव सात कर्म प्रकृतियों का या आठ कर्म प्रकृतियों का, या छह कर्म प्रकृतियों का या एक कर्मप्रकृतिका बन्ध करता है इत्यादि। एक प्रकृति के वेदन समय में आठ प्रकृतियों का बन्धन होता है यह प्रसिद्ध ही है। आयु बन्ध काल से अन्यत्र एक प्रकृति के वेदन समय में सात ही कर्मप्रकृतियो का बन्ध होता है। सूक्ष्म सांपरायनामक दशवें गुण, स्थान में आयुष्य, मोहनीय कर्म के व्यतिरिक्त ६ कर्म प्रकृतियों का णियाणं " ते शतनु ४थन ना२य ७१ सभी प्रतिमाना सધમાં યાવત્ વૈિમાનિક જીવોની કર્મપ્રકૃતિના સંબંધમાં પણ સમજી લેવું. " जीवे णं भंते ! गाणावरणिज्जं वेएमाणे कइ कम्मपगड़ीओ बंधइ ” उमापन ! જ્ઞાનાવરણીય કર્મનું વેદન કરતે જીવ કેટલી કર્મ પ્રકૃતિએને બંધ કરે છે? " गोयमा! सत्तविहबंधए वा अटूविहबंधए वा छव्विहबंधए वा एगविहबंधए. वा-इत्यादि-3 गौतम ! ते ७१ सात में प्रकृतिमान मथा मा उम પ્રકૃતિને અગર છ કમ પ્રકૃતિઓને કે એક કર્મપ્રકૃતિને બંધ કરે છે. ઈત્યાદિ
એક કર્મપ્રકૃતિના વેદના સમયે આઠ કર્મપ્રકૃતિઓને બંધ થાય છે. એ પ્રષિદ્ધ જ છે, આયુ બંધના કાળથી બીજે એક કર્મપ્રકૃતિના વેદન સમયમાં સાત જ કર્મપ્રકૃતિઓને બંધ થાય છે. સૂમ સાંપરાય નામના દશમાં ગુસ્થાનમાં આયુષ્ય અને મેહનીય કર્મ સિવાયની છ કર્મપ્રકૃતિ
શ્રી ભગવતી સૂત્ર: ૧૨