SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 89
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ प्रमेयचन्द्रिका टीका श० १३ उ० ७ सू० २ मनःस्वरूपनिरूपणम् ७५ क्रान्तं मनो भवति, गौतमः पृच्छति-पुनि भंते ! मणे भिज्जइ, मणिज्जमाणे मणे भिज्जइ, मणसमयवीइक्कते मणे भिज्जइ ? ' हे भदन्त ! किं मननात् पूर्व मनो भिद्यते ? किं वा मन्यमान-मननविषयी क्रियमाणं मनो भिद्यते ? किंवा मनःसमयव्यतिक्रान्तं मनो भिद्यते ? भगवानाह ‘एवं जहेव भासा' हे गौतम ! एवं पूर्वोतरीत्या यथैव भाषा वक्तव्यता प्रतिपादिता तथैव मनसोऽपि बोध्या, तथा च नो मननात् पूर्व मनो भियते, अपितु मन्यमान-मननविषयी क्रियमाणं मनो भिद्यते, नैव खलु मनः समयव्यतिक्रान्तं मनो भिद्यते, उक्तयुक्तेः । गौतमः पृच्छति-'कतिविहेणं भंते ! मणे पण्णत्ते ? ' हे भदन्त ! कतिविधं खलु मनः प्रभु से ऐसा पूछते हैं-'पुघि भंते ! मणे भिज्जइ, मणिज्जमाणे मणे भिज्जइ, मणसमयवीइकते मणे भिज्जह' हे भदन्त ! मनन करने से पहिले मन भेद को प्राप्त होता है ? या मनन करते समय मन भेद को प्राप्त होता है ? अथवा मन का समय व्यक्तिक्रान्त हो जाने पर मन भेद को प्राप्त होता है ? उत्तर में प्रभु कहते हैं-'एवं जहेव भासा' हे गौतम ! जैसी वक्तव्यता भाषा के विषय में कही गई है-वैसी वक्तव्यता मन के विषय में भी जानी चाहिये । तथा च मनन के पहिले मन भेद को प्राप्त नहीं होता है, किन्तु जब वह मनन द्वारा विषयीक्रियमाण होता है-तब वह भेद को प्राप्त होता है। इसी प्रकार मनः समय व्यतिक्रान्त हो जाने पर मन भेद को प्राप्त नहीं होता है। इस विषय में युक्ति पहिले कही जा चुकी है। अब गौतमस्वामी प्रभु से ऐसा पूछते हैं-'कइविहेणं भंते मणे पण्णत्ते' हे भदन्त ! मन कितने प्रकार का कहा गया है ? इसके उत्तर गौतम स्वामीना प्रश्न-“ पुचि भंते ! मणे भिज्जइ, मणिज्जमाणे मणे भिज्जइ, मणसमयवीइक्कंते मणे भिज्जइ ?' 3 मापन ! मनन ४२di ५i મન ભેદન પામે છે ખરું ? કે મનન કરતી વખતે મન ભેદન પામે છે? કે મનને સમય વ્યતીત થઈ ગયા બાદ મન ભેદને પામે છે? ___ महावीर प्रभुनउत्तर-“ एवं जहेव भासा गौतम ! मा मामतमा જેવું કથન ભાષાના વિષયમાં કરવા માં આવ્યું છે, એવું જ કથન મન વિષે પણ સમજવું જેમ કે–મનના પહેલાં મન ભેદન પામતું નથી, પરંતુ જ્યારે તે મનનની ક્રિયા કરી રહ્યું હોય છે. ત્યારે ભેદને પ્રાપ્ત થાય છે, મનને સમય વ્યતીત થઈ ગયા બાદ તે ભેદને પ્રાપ્ત થતું નથી. गौतम २वामान प्रश्न-" कइ विहेण भंते ! मणे पण्णत्ते " ભગવન્! મન કેટલા પ્રકારનું કહ્યું છે ? શ્રી ભગવતી સૂત્ર: ૧૧
SR No.006325
Book TitleAgam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 11 Sthanakvasi
Original Sutra AuthorN/A
AuthorGhasilal Maharaj
PublisherA B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
Publication Year1968
Total Pages906
LanguageSanskrit, Hindi, Gujarati
ClassificationBook_Devnagari, Agam, Canon, & agam_bhagwati
File Size53 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy