________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श० १५ उ० १ सू० २ गोशालकवृत्तान्तनिरूपणम् ४४९ तेणं अटुंगस्स महानिमित्तस्स केणइ उल्लोयमेत्तेणं सव्वेसिं पाणाणं, भूयाणं, जीवाणं, सत्ताणं इमाई छ अणइक्कमणिज्जाइं वागरणाई वागरेइ' ततः खलु स गोशालो नाम मंखलिपुत्रस्तेन-वस्य खलु पूर्वोक्तस्य अष्टाङ्गस्य महानिमित्तस्य केनचित्-साधारणजनाज्ञातलक्षणेन, उद्देशमात्रेण किश्चिदुपदेशमात्रेण वा सर्वेषां पाणानां, भूतानां, जीवानाम् सत्वानां कृते इमानि वक्ष्यमाणस्वरूपाणि, षट्, अनतिक्रमणीयानि-अन्यथा कर्तुमशक्यानि-अव्यर्थानि, व्याकरणानि-व्याक्रियन्ते-पृष्टेन सता यानि व्युत्पाद्यन्ते तानि व्याकरणानि उत्तराणि, व्याकरोतिव्याख्यातिस्म, तानि व्याख्येयानि षडाह-' तं जहा-लामं, अलाभ, सुहं, दुक्खं, जीवियं, मरणं तहा' तद्यथा-लाभः १, अलाभः २, सुखं ३, दुःखम् ४, जीवितं ५, मरणम् ६, तथा, एतानि च षट् पुरुषार्थोपयोगिस्वादुक्तानि, अन्यथा तु अन्यान्यपि बहूनि नष्ट मुष्टिचित्तोल्कादीनि निमिनगोचरी भवन्ति, 'तएणं से रहने लगे। 'तए णं से गोसाले मंखलिपुत्ते ते णं अटुंगस्स महानिमि. प्सस्स केणइ उल्लोयमेत्तण सव्वेसिं पाणाणं, भूयाणं, जीवाणं, सत्ताणं इमाइं छ अणइकमणिज्जाइं वागरणाई वागरेइ' तब वह मंखलिपुत्र गोशालक पूर्वोक्त अष्टांगमहानिमित्त के साधारणजन अज्ञात किसी उद्देशमात्र से अथवा कुछ उपदेशमात्र से ऐसा कहने लगा कि समस्त प्राणियों के लिये, भूतों के लिये, जीवों के लिये, सत्त्वों के लिये छ चोजें अनतिक्रमणीय है-अन्यथाकतु अशक्य है। (तं जहा) वे ६ ये हैं'लाभ अलाभ, सुंह दुःखं, जीवियं मरणं तहा' लाभ, अलाभ, सुखदुःख जीवित और मरण, पुरुषार्थोपयोगी होने से ही ये ६ चीजें कहीं गई हैं। नहीं तो वैसे इनके अतिरिक्त और भी नष्ट, मुष्टि, चित्तोल्कासाया. “ तएण' से गोसाले मंखलिपुत्ते सेण अढगस्स महानिमित्तस्स केणइ उल्लोयमेत्तेण सव्वेसिं पाणाण, भूयाण, जीवाण' सत्ताण इमाई छ अणइकमणिज्जाई वागरणाइं वागरेइ" त्यारे ते भमलिपुत्र पूरित અષ્ટાંગ મહાનિમિત્તના સાધારણ લેકેથી અજ્ઞાત એવા કોઈ ઉપદેશમાત્રને આધારે એવું કહેવા લાગ્યા કે સમસ્ત પ્રાણ, ભૂત, જીવ અને સત્ત આ છ વસ્તુઓનું અતિક્રમણ કરવાને અસમર્થ છે. એટલે કે આ છ બાબતેને “તેઓ અન્યથાકતુમ' (બદલવાને३२१पाने) असमर्थ छ-" लाभ, अलाभ, सुहं, दुःखं, जीविय, मरण" ana, અલાભ, સુખ, દુઃખ, જીવિત અને મરણ પુરુષાર્થોપયોગી હોવાથી જ આ ૬ ચીજો કહેવામાં આવી છે, નહીં તે તે સિવાયના નષ્ટ, મુષ્ટિ, ચિત્ત
भ० ५७
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૧
