SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 249
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ प्रमेयचन्द्रिका टीका श० १४ उ० ४ सु० २ जीवस्वरूपनिरूपणम् २३५ समयं समयं दुक्खी, समयं अदुकवी, समयं दुक्खी वा अदुक्खी का ?' गौतमः पृच्छति-हे भदन्त ! एष खलु प्रत्यक्षभूतो जीवः, अतीते अनन्ते शाश्वते समयेकाले, समय मेकं किं दुःख हेतुयोगात् दुःखी ? एक समयं दुःखाभावहेतुयोगात् किम् अदुवी-सुखी बभूव ? एकं समयमेव च दुःखी वा, अदुःखी वा दुःखोचा. दुःखी च एकस्मिन् समये दुःखी एकस्मिन् समये सुखी वा भवति सुखदुःखहेतभूतशुभाशुभकर्मयोगात् न पुनरेकस्मिन् समये सुख दुःखवेदनं संभवति, जीवस्वरूपवक्तव्यता'एस गं भंते ! जीवे तीतमणतं सासयं समयं' इत्यादि । टीकार्थ-स्कन्ध में स्वप्रदेशों की अपेक्षा से जीवस्वरूपता का भी संभव है। इस कारण यहां सूत्रकार ने जीव स्वरूप की प्ररूपणा की हैइसमें गौतम ने प्रभु से पूछा है-'एस णं भंते ! जीवे तीतमणतं सासयं समयं, समयं दुक्खी, समयं अदुक्खी, समयं दुक्खी वा अदुक्खी वा' यह प्रत्यक्ष भूत जीव अतीत अनन्त शाश्वत समय में-काल में एक समय में क्या दुःख कारणयोग को लेकर दुःखी हुआ है ? तथा दुःखभाव हेतु को लेकर क्या वह एक समय में सुखी हुआ है ? तथा एक ही समय में क्या वह सुग्व दुःख के हेतुभूत शुभ अशुभ कर्म के योग को लेकर दुःखी या सुखी दोनोंवाला हुआ है ? अर्थात् सुख दुःख के कारण एक समय में यद्यपि विद्यमान होते हैं, परन्तु सुख दुःख का वेदन एक समय में नहीं होता है, कारण, इसका यह है कि जीव को उपयोग एक -७१९३३५५तव्यता" एस णं भंते ! जीवे तीतमणतं सासय समय" त्याह ટીકાઈ-સ્કંધમાં સ્વપ્રદેશની અપેક્ષા એ જીસ્વરૂપતાને પણ સંભવ છે આ કારણે અહી સૂત્રકારે જીવસ્વરૂપની પ્રરૂપણ કરી છે. આ વિષયને अनुक्षीन गौतम स्वामी महावीर प्रभुने सेवा प्रश्न पूछे छे है-“ एस गं भते ! जीवे तीतमणते सासय समय समयं दुक्खी, समय' अदुक्खी, समय दुक्खी वा अदुक्खी वा" भगवन् । मा प्रत्यक्ष भूत, ०१, अतीत અનંત શાશ્વત સમયમાં (કાળમાં) શું એક સમયે દુઃખકારણોને લીધે દુઃખી થયે છે? શું દુઃખાભાવહેતુને લીધે તે એક સમયે સુખી થયો છે? તથા એક જ સમયે સુખદુઃખના કારણભૂત શુભાશુભ કર્મના યોગથી તે દુઃખી અને સુખી, આ બને અવસ્થાએાવાળો થયે છે? એટલે કે સુખદુઃખનાં કારણ જે કે એક સમયમાં મેજૂદ હોય છે, પરંતુ સુખદુઃખનું વેદન એક સમયમાં થતું નથી, કારણ કે જીવ એક સમયમાં એક જ ઉપગવાળા શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૧
SR No.006325
Book TitleAgam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 11 Sthanakvasi
Original Sutra AuthorN/A
AuthorGhasilal Maharaj
PublisherA B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
Publication Year1968
Total Pages906
LanguageSanskrit, Hindi, Gujarati
ClassificationBook_Devnagari, Agam, Canon, & agam_bhagwati
File Size53 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy