________________
-
-
२२२
भगवतीसूत्रे तत्वेन तद्विपरीतनैरपिकवक्तव्यतां प्रायितुमाह-' रयणपभापुढविनेरइया णं भंते ! केरिस पोग्गल परिणाम पचणुभवमाणा विहरंति ? ' गौतमः पृच्छति-हे भदन्त ! रत्नपनापृथिवी नरयिकाः खलु कीदृशं पुद्गलपरिणामं प्रत्यनुभान्त:-अनुभवविषयीकुन्तः विहरन्ति -तिष्ठन्ति ? भगवानाह'गोयमा ! अणि] जाइ अमणामं, एवं जाब अहेसत्तमापुढविनेरइया' हे गौतम ! रत्नममापृथिवी नरयिकाः, अनिष्टम्-अनिच्छा विषयीभूतम् , यावत्अकान्तम्-अकमनीयम् , अप्रियम् , अमनोज्ञम् अमनोऽमम्-मनसा अभ्यते-पाप्यते इति मनोऽमम् , न मनोऽमम्-अमनोऽमम् मनसः अप्रीतिजनकम् -मनःप्रतिकूलमित्यर्थः, पुद्गलपरिणाम प्रत्यनुमान्तो विहरन्ति-तिष्ठन्ति । एवं-रीत्या, यावत्शर्करामभापृथिवानरयिकाः, वालुकाप्रमापृथिवी नरयिका, पङ्कप्रमापृथिवी कही गई है। अब एकान्त दुःखी होने के कारण इनसे विपरीत स्वभाववाले नैरपिकों को वक्तव्यता सूत्रकार इस सूत्रद्वारा कह रहे हैं-इसमें गौतमने प्रभु से ऐसा पूछा है-'रयणप्पनापुढधिनेरहयाणं भंते ! केरिसयं पोग्गलपरिणामं पच्चणुमयमाणा विहरंति' हे भदन्त ! रत्नप्रभापृथिवी के नरयिक किस प्रकार के पुद्गलपरिणाम का अनुभव करते रहते हैं ? इसके उत्तर में प्रभु कहते है-'गोयमा ! अणिढे जाव अमणामं एवं अहे सत्तमापुढविनेरइया' हे गौतम ! रत्नप्रभापृथिवी नरयिक अनिष्ट अनिच्छा के विषयभूत यावत्-अकान्त-अकमनीय अप्रिय अमनोज्ञ एवं अमनोऽन-मन में अप्रीतिजनक-मनाप्रतिकूल ऐसे पुद्गलपरिणाम का अनुभव करते रहते हैं । इसी प्रकार से यावत्-शर्करापृथिवी के વક્તવ્યતાની પ્રરૂપણ કરવામાં આવી એકાન્તતઃ દુઃખી હોવાને કારણે દે કરતાં વિપરીત સ્વભાવવાળા નારકની વક્તવ્યતા સૂત્રકાર આ સૂત્રમાં કરે છેગૌતમ સ્વામી નારકોના વિષયમાં મહાવીર પ્રભુને એ પ્રશ્ન પૂછે છે કે" रयणप्पभापुढोनेरइया णं भते ! केरिसयं पोगालपरिणामं पच्चणुब्भवमाणा विहरंति ?” 8 सावन् ! २८ मा पृथ्वीना नार। . १२ना पुरस५२. ણામને અનુભવ કરી રહ્યા છે?
महावीर प्रभुने। उत्तर-" गोयमा !" गौतम ! “अणिढे जाव अमणामम् एवं जाव अहे सत्तमपुढविनेरइया" २५मा पृथ्वीनां ना। मनिष्ट (मनि२०ीय), सन्त (म मनीय), मप्रिय, ममनोज्ञ भने समનેમ (મનમાં અપ્રીવિજનક) પુલપરિણામને અનુભવ કરે છે. એ જ પ્રમાણે શર્કરપ્રભાના નાકે, વાલુકાપ્રભાના નારકે, પકક્ષાના નારક, ધૂમપ્રભાના
શ્રી ભગવતી સૂત્ર: ૧૧
