________________
१९६
भगवतीसूत्रे मोहनार्थता वा, गुप्तसंरक्षण हेतुं वा, आत्मनो वा, शरीरपच्छादनार्थतया, एवं खलु गौतम ! अमुरकुमारा अपि देवास्तमस्कायं प्रकुन्ति, एवं यावद् वैमानिकाः, तदेवं भदन्त ! तदेवं भदन्त ! इति यावद् विहरति ॥ मू० ३॥
टीका-देवक्रियाप्रस्तावात देवानां तमस्कायकरणक्रियां मरूपयितुमाह'जाहे णं भंते !' इत्यादि ! 'जाहे णं भंते ! ईसाणे देविदे देवराया तमुक्कायं काउकामे भवइ, से कहमियाणि पकरेइ ? ' गौतमः पृच्छति-हे भदन्त ! यदा खलु ईशानो देवेन्द्रो देवराजस्तमस्कायं कर्तु कामो भवति तमस्कायो नाम अकायपरिणामस्वरूपस्यान्धकारस्य कायः समूहः तस्य करणम् इदानीम्-तदास ईशानो देवेन्द्रः कथं-कया रीत्या तमस्कायं प्रकरोति ? भगवानाह-गोयमा ! ताहे चेत्र णं से ईसाणे देविदे देवराया अभितरवारिसए देवे सदावेइ' हे गौतम !
देवों को तमस्कायकरणवक्तव्यता'जाहे णं भंते ! ईसाणे देविदे देवराया' इत्यादि ।
टीकार्थ-देवताओं की क्रिया का प्ररूपण है-इससे सूत्रकार उनकी तमस्कायकरण क्रिया कि इस सूत्र द्वारा प्ररूपणा कर रहे हैं-इसमें गौतम ने ऐसा पूछा है-'जाहे णं भंते ! ईसाणे देविंदे देवराया तमुक्कायं काउ. कामे भवइ, से कहमियाणिं पकरेह' हे भदन्त जब देवेन्द्र देवराज ईशान तमस्काय करने का अभिलाषी होता है अर्थात् अपकायमय अंधकार करने की इच्छावाला ईशान देवेन्द्र देवराज किस रीति से तमस्काय करता हैं ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं-'गोयमा' हे गौतम ! 'ताहे चेव णं से ईसाणे देविंदे देवराया अभितरपारिसए देवे सहा.
-वानी तम२४१३४२११ १४०यता" जाहे णं भंते ! ईसाणे देविदे देवराय " याह
ટીકાર્થ–દેવોની ક્રિયાનું પ્રતિપાદન ચાલી રહ્યું છે તેથી હવે સૂત્રકાર તેમની સમસ્કાયકરણ રૂપ ક્રિયાનું આ સૂત્ર દ્વારા પ્રતિપાદન કરે છે. “તમસૂ પદ અંધકારને વાચક છે. ધુમસ કરવા રૂપ ક્રિયાને તમસ્કાયકરણ કહે છે. આ વિષયને અનુલક્ષીને ગૌતમ સ્વામી મહાવીર પ્રભુને એ પ્રશ્ન પૂછે છે 8-“जाहे णं भंते ! ईसाणे देविदे देवराया तमुक्कायं काउकामे भवइ, से कहा मियाणी पकरेइ ?” 8 सगवन् ! न्यारे व १२राय शानने तमाय કરવાની ઈચ્છા થાય છે–એટલે કે અપૂકાયમય અંધકાર કરવાની ઈચ્છા થાય છે, ત્યારે તેઓ કેવી રીતે તમસ્કાય કરે છે?
महावीर प्रभुना उत्त२-“गोयमा!" हे गौतम ! “ताहे चेव णं से ईसाणे देविंदे देवराया अभितरपारिसए देवे सदावेइ” त्यारे ते हेवेन्द्र देव.
શ્રી ભગવતી સૂત્ર: ૧૧
