________________
-
--
---
-
-
-
-
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०१४ उ०१ सू०१ ना० अनन्तरोपपन्नकत्वादिनि० १७५ परमरानिर्गता नयिकाः चत्वार्यपि आयुषि बध्नन्ति मनुष्याणां पञ्चन्द्रियतिरथामेव परम्परानिर्गतत्वात् , ते च सर्वायुबन्धका एव भवन्ति, एवं सर्वेऽपि परम्परा निर्गता वैक्रियजन्मानः, औदारिकजन्मानोऽपि उताः केचिमनुष्यपञ्चन्द्रिय तिर्यञ्चो भवन्ति अतस्तेऽपि सर्वायुर्वन्धका एवेति भावः। एवं-पूर्वोक्त नैरयिकादेव निरवशेष सर्व यावत्-वैमानिकपर्यन्तं विज्ञेयम् । निर्गतानां प्ररूपितत्वेन तेषाञ्च क्वचिदुत्पद्यमानां सुखेनोत्पादात् काचिच्च दुःखेनोत्पादात् , तुत्र दुःखोत्पन्नकानाश्रित्य प्ररूपयितुमाह-'नेरइया णं भंते ! किं अणंतरखेदोवान्नगा परं परखेदोववन्नगा, अणंतरपरंपरखेदाणुववन्नगा' गौतमः पृच्छनि-हे भदन्त ! परम्परा निर्गत नारक चारों आयुओं का बंध करते है, क्योंकि परम्परा निर्गत मनुष्य और पंचेन्द्रियतिर्यच ही होते हैं । और ये ही सब जावों की आयु के बन्धक होते हैं। इसी प्रकार सष भी परम्परा निर्गत कियजन्मवाले या औदारिक जन्मवाले भी उवृत्त होकर-मर कर कितनेक मनुष्य या पंचेन्द्रियतियं च होते हैं, इस कारण वे सर्वायुओं के बंधक ही होते हैं एवं निरवसेसं जाव वेमाणिया' इस नैरयिक के कथन के जैसा ही पाकी का और सब कथन वैमानिक तक जानना चाहिये । अब गौतम स्वामी प्रभु से ऐसा पूछते हैं कि निर्गतों कीमरूपणा चल रही है अतः जय ये उत्पन्न होते हैं तो कहीं पर ये सुख से उत्पन्न होते हैं, और कहीं पर दुःख से उत्पन्न होते हैं-अतः 'नेरइया णं भंते ! कि अणंतरखेदोववनगा, परंपरखेदोववनगा, अणंतरपरंपरखेदाणुववनगा' हैं भदन्त ! जो नैर
પરમ્પરાનિર્ગત નારકે ચારે આયુનો બંધ કરે છે, કારણ કે પરમ્પરાનિર્ગત મનુષ્ય અને પંચેન્દ્રિય તિર્યંચ જ હોય છે અને તેઓ જ સઘળા છોના આયુના બંધક હોય છે. એ જ પ્રમાણે બધાં પરસ્પરાનિત વૈદિયજન્મવાળા અથવા ઔદારિક જન્મવાળા પણ ઉવૃત થઈને (મરીને) મનુષ્ય અથવા પંચેન્દ્રિયતિય"ચ થાય છે, આ કારણે તેઓ સર્વાયુઓના બંધક જ डाय छे. “ एवं निरवसेसं जाव वेमाणिया" नै२यिहाना मा यन प्रमाणे જ વૈમાનિકપર્યન્તના સમસ્ત જીના વિષયમાં પણ કથન સમજવું જોઈએ.
નિતેની પ્રરૂપણા ચાલી રહી છે જ્યારે તેઓ ઉત્પન્ન થાય છે ત્યારે કઈ કઈ ગતિમાં સુખથી ઉત્પન્ન થાય અને કઈ કઈ ગતિમાં દુઃખથી ઉત્પન્ન થાય છે. તેથી આ વિષયને અનુલક્ષીને ગૌતમ વામી મહાવીર પ્રભુને मेव प्रश्न पूछे छे ४-" नेग्इया णं भंते ! अणंतरखेदोववन्नगा, परंपरा खेदो. ववन्नगा, अणंतरपर परखेदाणुववन्नगा ?" & सन् ! रे ना२३ -
શ્રી ભગવતી સૂત્ર: ૧૧
