________________
प्रमेयवन्द्रिका टीका श० १४ उ० १ सू० १ अनगारदेवतिनिरूपणम् १४९ कुमार-दिशाकुमार स्तनितकुमारावासम् चरमज्योतिषिकावासम् , एवं-पूर्वोत्तरीत्यैव चरम वैमानिकावासम् यावत्-अनगारः खलु भावितात्मा व्यतिक्रान्तः परमं नागकुमाराघापासम् असंमाप्तः सन् अत्र खलु एतेषां प्रत्येकद्वय द्वयमध्ये यदि कालं कुर्यात्-म्रियेत यदा ये तत्र-तयोयोयोः परिपार्थतः-मध्ये तल्लेश्या देवावासाः सन्ति तत्र तस्य अन गारस्य उपपातः प्रज्ञप्तः, किन्तु योऽनगारस्तत्र गतः सन् विराधयेत्-पूर्वलेश्यां यदि परित्यजेत् तदाकर्मलेश्यामेव भावलेश्यारूपां प्रतिपतति-तल्लेश्यातः परिपतति, न तु द्रव्यलेश्यातः, यस्तु तत्र गतः सन् नो विराधयेत्-पूर्व लेश्या यदि नो परित्यजेत् तदा एतामेव पूर्वलेश्यां खलु उपसंपध, विहरति तिष्ठति ॥ सू० १॥ उद्धिकुमार, द्वीपकुमार, पवनकुमार, दिशाकुमार, एवं स्तनितकुमार इनके चरम आवासों को, तथा ज्योतिषिकों के चरम आवासों को इसी प्रकार वैमानिक के चरम आवासों को जिस भावितात्मा अनगार ने व्यतिक्रान्त-उल्लंघन कर दिया है, और जो अभी तक इनके-नागकुमार आदि के परभागवर्ती देवावास को प्राप्त नहीं हो पाया है ऐसा वह भावितात्मा अनगार यदि इनके प्रत्येक के दो दो के बीच में मरण को प्राप्त हो जाता है तो इनके प्रत्येक के दो दो के पास-समीप जो तल्लेश्यावाले देवावास हैं वहां उस भावितात्मा अनगार का उत्पाद कहा गया है। किन्तु जो भावितात्मा अनगार वहां पहुंच कर अपनी पूर्वलेश्या का परित्याग कर देता है, तब वह भावलेश्या से पतित हो जाता है अर्थात् भावलेश्या को वह छोड देता है ऐसा माना जाता है
કુમાર, વિઘુકુમાર, ઉદધિકુમાર, દ્વીપકુમાર, વાયુકુમાર, દિશાકુમાર અને સનકમાર, એ બધાં ભવનપતિઓને ચરમ આવાસાને તથા તિષિકેના ચરમ આવાસોને એ જ પ્રમાણે વૈમાનિકના ચરમ આવાને, જે ભાવિ. તાત્મા અણગારે વ્યતિકાન્ત કરી નાખ્યા છે, પરંતુ જેમણે હજી સુધી તે નાગકુમાર આદિના પરભાગવતી દેવાવાસમાં ઉત્પન્ન થવાની ગ્યતા પ્રાપ્ત કરી નથી, એવા તે ભાવિતાત્મા અણગાર જે એવી પરિસ્થિતિમાં મરણ પામે છે. તો ચરમ અને પરભાગવતી દેવાવાસની વચ્ચે જે તે વેશ્યાવાળા દેવાવાસે છે તેમાં ઉત્પન્ન થાય છે. પરંતુ જે ભાવિતામાં અણગાર ત્યાં પહોંચીને પિતાની પૂર્વલેશ્યાને પરિત્યાગ કરી દે છે, એવું માનવામાં આવે છે, દ્રવ્ય
શ્રી ભગવતી સૂત્ર: ૧૧
