________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श० १३ उ० ४ सू० ८ स्पर्शनाद्वारनिरूपणम् ६२३ एक्केण वा, दोहि वा, तीहिं वा, चउहि वा, उक्कोसपए सत्तहि ' हे गौतम ! एकः आकाशास्तिकायमदेशः धर्मास्तिकायप्रदेशः, स्यात् कदाचित् स्पृष्टो भवति स्यात् कदाचित् नो स्पृष्टो भवति, तत्र-लोकमाश्रित्य स्यात् स्पृष्टो भवति, अलो, कमाश्रित्य स्यात् नो स्पृष्टो भवति, तत्रापि यदा स्पृष्टो भवति तदा जघन्यपदे जघन्येन, एकेन वा, द्वाभ्यां वा, त्रिभिवा, चतुर्भिर्वा धर्मास्तिकायमदेशैः, उत्कृष्ट पदे-उत्कृष्टेन सप्तभिः धर्मास्तिकायप्रदेशैः एकः अकाशास्तिकायप्रदेशः स्पृष्टो भवति, एवश्व यदा स्पृष्टस्तदा जघन्येन एकेन धर्मास्तिकायप्रदेशेन स्पृष्टो भवति, तथाहि-एवंविधलोकान्तवर्तिना धर्मास्तिकायैकमदेशेन शेषधर्मास्तिकायपदेशेभ्यो निर्गतेन एकोऽग्रभागवीलोकाकाश प्रदेशः स्पृष्टः, वक्रगतस्त्वसौ द्वाभ्यां, कहते हैं-'गोयमा ! सिय पुढे, सिय नो पुढे' जइ पुढे जहन्नपए एकण वा दोहि वा तीहिं वा, चउहिं वा, उक्कोसपए सत्तहिं' हे गौतम ! आकाशास्तिकाय का एकप्रदेश धर्मास्तिकाय प्रदेशों से कदाचितलोक को आश्रित करके स्पृष्ट होता है और कदाचित्-अलोक को आश्रित करके स्पृष्ट नहीं होता है, इसमें भी जब वह स्पृष्ट होता है तब जघन्य रूप से एक या दो या तीन या चार-धर्मास्तिकायप्रदेशों से स्पृष्ट होता है और उत्कृष्ट से सात धर्मास्तिकायप्रदेशों द्वारा स्पृष्ट होता है। इस प्रकार जब वह आकाशास्तिकाय का एकप्रदेश धर्मास्तिकाय के एकप्रदेशद्वारा स्पृष्ट होता है तब उसका अभिप्राय ऐसा होता है कि जघन्यरूप से धर्मास्तिकाय के शेष प्रदेशों से निर्गत हुआ ऐसा जो लोकान्त में वर्तमान एक धर्मास्तिकायप्रदेश है उसके
महावीर प्रसुनी उत्तर-" गोयमा ! सिय पुढे, सिय नो पुटे" ગૌતમ! આકાશાસ્તિકાયને એક પ્રદેશ ક્યારેક-કને આશ્રિત કરીને-ધમાં સ્તિકાય પ્રદેશ વડે સ્પષ્ટ થાય છે, અને કયારેક-અલકને આશ્રિત કરીનેपतिय प्रदेश ५ पृष्ट था नथी. "जइ पुठे, जहन्नपए एक्केण वा होहि वा, तीहिं वा, चरहिं वा, उक्कोसपए सत्तहि" च्यारे ते स्तिय પ્રદેશે વડે પૃષ્ટ થાય છે, ત્યારે ઓછામાં ઓછા એક અથવા બે અથવા ત્રણ અથવા ચાર અને વધારેમાં વધારે સાત ધર્માસ્તિકાયપ્રદેશ વડે સ્પષ્ટ થાય છે. આકાશાસ્તિકાયને એક પ્રદેશ ધર્માસ્તિકાયના એક પ્રદેશ વડે સ્પષ્ટ થવાને ભાવાર્થ આ પ્રમાણે છે–જઘન્યરૂપે ધર્માસ્તિકાયના બાકીના પ્રદેશોમાંથી નિગત થયેલ એ જે કાન્તમાં રહેલો એક ધર્માસ્તિકાય પ્રદેશ છે તેના દ્વારા અલકાકાશના અગ્રભાગમાં રહેલે એ કાકાશને એક પ્રદેશ સ્પષ્ટ
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૦
