________________
भगवतीसूत्रे धानव्यन्तरादिपूत्पद्य, ततश्युत्वा, तिर्यपञ्चेन्द्रिये गत्वा अन्तर्मुहूत स्थित्वा पुनभंव्पद्रव्यदेवत्वेनैव उपनायते इत्यादिरीत्या बोध्यम् , उत्कृष्टेन तु अन्तरम् , अनन्तं कालं वनस्पतिकालपर्यन्तं भवति, गौतमः पृच्छति-'नरदेवस्स णं पुच्छा, हे भदन्त ! नरदेवस्य खलु कियन्तं कालम् , अन्तरं भवति ? इति पृच्छा, भगचानाह-'गोयमा ! जहण्णेणं सातिरेगं सागरोवमं, उक्कोसेणं अशंतं कालं अबई पोग्गलपरियष्टुं देणं' हे गौतम ! नरदेवस्यान्तरं जघन्येन सानिरेकं सागरोपमम् , उत्कृष्टेन तु अन्तरम् , अनन्तं कालम् देशोनम् अपार्द्ध पुद्गलपरिवर्तम्-पुद्गलपराहोकर कोई जीव दश हजार वर्ष की स्थिति वाले वानव्यन्तरादिकों में उत्पन्न हो जावे-फिर वहां से मरकर वह एक अन्तर्मुहूर्ततक शुभतिर्यश्च पंचेन्द्रिय में उत्पन्न हो जावे इस प्रकार वहां एक अन्तर्मुहूर्त तक रह कर पुनः वहां से मरकर वह भविक द्रव्यदेव हो जावे-इस रीति से यह अन्तर आता है ।) तथा उत्कृष्ट से अन्तर यहां वनस्पति काल प्रमाण है। अब गौतम प्रभु से ऐसा पूछते हैं-' नरदेवस्त णं पुच्छा' हे भदन्त ! नरदेव को कितने काल का अन्तर-बिरहकाल होता है ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं-'गोधमा ! जहण्णेणं सातिरेगं सागरोवमं उक्कोसेणं अगंनं कालं अवटुंगोग्गलपरियट देखणं' हे गौतम ! नरदेव का अन्तर जघन्य से कुछ अधिक एक सागरोपम का है, और उत्कृष्ट से देशोन अर्धपुद्गल परिवर्तपर्यन्तरूप अनन्तकाल का है। यह तो
પ્રમાણે સમજવું કોઈપણ જીવ ભધિકદ્રવ્યદેવની પર્યાયને ત્યાગ કરીને દસ હજાર વર્ષની સ્થિતિવાળા વ્યંતરાદિકમાં ઉત્પન્ન થાય છે. ત્યાંનું આયુષ્ય પુરું કરીને તે એક અંતમુહૂર્ત સુધી શુભપૃથ્વીકાયાદિ કેમાં ઉત્પન્ન થઈ જાય અને ત્યાંનું આયુષ્ય પૂરું કરીને એક અંતમુહૂર્ત પ્રમાણ કાળ બાદ ભવિકદ્રવ્ય દેવની પર્યાયમાં ફરી ઉત્પન્ન થઈ જાય, તે આ પ્રકારે દસહજાર વર્ષ અને એક અંતર્મુહૂર્ત પ્રમાણુ કાળનું જઘન્ય અતર આવી જાય છે અને ઉત્કૃષ્ટ અંતર (વિરહકાળ) વનસ્પતિકાળ પ્રમાણ કહ્યું છે.
गौतम स्वाभाना प्रश्न-" नरदेवस्स णं पुच्छा" मान्! न२वने। વિરહકાળ (કાળની અપેક્ષાએ અંતર) કેટલે કહ્યું છે?
उत्त२-“गोयमा ! जहण्णेणं सातिरेगं सागरोवमं उक्कोसेणं अगंतं काले अवडढं पोगालपरियटुं देसूणं " गौतम ! न२३वन वि२७७१ मामा माछ। એક સાગરોપમ કાળ કરતાં સહેજ અધિક છે, અને ઉત્કૃષ્ટ વિરહકાળ દેશન અર્ધપુતલ૫રિવર્ત રૂપ અનંતકાળને છે. એ વાત તે પહેલાં સમજાવવામાં
શ્રી ભગવતી સૂત્ર: ૧૦
