________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श० १२ उ० ९ सू०५भव्यद्रव्यदेवावर्त्तननिरूपणम् ३३१ गौतम ! नो भवनवासिदेवेषु उपपद्यन्ते, नो वानव्यन्तरदेवेषु, नो ज्योतिषिक देवेषु उपपद्यन्ते, वैमानिकदेवेषु उपपद्यन्ते, सर्वेषु वैमानिकेषु उपपद्यन्ते, यावत्सर्वार्थसिद्धानुत्तरौपपातिकेषु उपपद्यन्ते, अस्त्येकके सिध्यन्ति, यावत्-अन्तं कुर्चन्ति, देवाधिदेवाः अनन्तरम् उवृत्त्य कुत्र गच्छन्ति ? कुत्र उपपद्यन्ते ? गौतम! सिध्यन्ति, यावत्-अन्तं कुर्वन्ति, भावदेवाः खलु भदन्त ! अनन्तरम् उत्त्य पृच्छा, यथा व्युत्क्रान्तौ असुरकुमाराणाम् उद्वर्तना तथा भणिनव्या । भव्यद्रव्यदेवः खलु भदन्त ! भव्यद्रव्यदेव इति कालतः कियच्चिरं भवति ? गौतम । जघन्येन अन्तमुहूर्तम् , उत्कृष्टेन त्रीणि पल्योपमानि, एवं यत्रैव स्थिति स्तत्रैव संस्थानमपि, यावत्- भावदेवस्य, नवरं धर्मदेवस्य जघन्येन एक समयम् , उत्कृष्टेन देशोना पूर्वकोटिः। भव्यद्रव्यदेवस्य खलु भदन्त ! कियन्त कालम् अन्तरं भवति ? गौतम ! जघन्येन दशवर्षसहस्राणि, अन्तर्मुहूर्ताम्यधिकानि! उत्कृष्टेन अनन्तं कालं वनस्पतिकालः, नरदेवस्य पृच्छा, गौतम ! जघन्येन सातिरेकं सागरोपमम् , उत्कृष्टेन अनन्तं कालम् , अपार्द्ध पुद्गलपरिवर्तम् देशोनम् , धर्मदेवस्य खलु पृच्छा, गौतम! जघन्येन पल्योपमपृथक्त्वम् , उत्कृष्टेन अनन्तं कालं, अपार्द्ध पुद्गलपरिवर्त देशोनं, देवाधिदेवानां पृच्छा, गौतम ! नास्ति अन्तरम्, भावदेवस्य खलु पृच्छा गौतम ! जघन्येन अन्तर्मुहूर्तम् , उत्कृष्टेन अनन्तं कालम् , वनस्पतिकालः, एतेषाम् खलु भदन्त ! भन्यद्रव्यदेवानां नरदेवाना, यायनभावदेवानां च कतरे कतरेभ्यो यावत् विशेषाधिका वा ? गौतम! सर्वस्तोका नरदेवाः, देवाधिदेवाः संख्येयगुणाः, धर्मदेवाः संख्येयगुणाः, भव्यद्रव्यदेवाः असंख्येयगुणाः, भावदेवीः असंख्येयगुणाः सू० ५॥
टीका--अथ गतिद्वारमाह-'भवियदबदेवाणं भंते' इत्यादि । भवियदच्य. देवाणं भंते ! अणंतरं उवट्टित्ता कहिं गच्छति ? कहिं उववज्जति ?' गौतमः
भव्यद्रव्यदेवाद्युदर्तना (उत्पत्ति) वक्तव्यता'भवियवदेवाणं भंते ! अणतरं उघट्टित्ता कहि गच्छंति' इत्यादि।
टीका-सूत्रकार ने इस सूत्र द्वारा गतिद्वार की प्ररूपणा की है इसमें गौतम ने प्रभु से ऐसा पूछा है-'भवियदव्वदेवाणं भंते ! अणं. तरं उद्वित्ता कहिं गच्छति ? कहिं उववज्जति' हे भदन्त ! जो भव्य
-मन्यद्रव्य माहिनी तन (अत्यत्ति)नी १४तल्यता" भवियदव्वदेवाणं भंते ! अणंतरं उव्यट्टित्ता कहिं गच्छंति" त्याह
ટીકાથ–સૂત્રકારે આ સૂત્રદ્વારા ગતિદ્વારની પ્રરૂપણ કરી છે. આ વિષયને અનુલક્ષીને ગૌતમસ્વામી મહાવીર પ્રભુને એ પ્રશ્ન પૂછે છે કે" भवियव्वदेवाणं भंते ! अणंतरं उव्वद्विता कहिं गच्छति ? कहि उववज्जति"
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૦