________________
२६२
भगवतीने किंवा नपुंसकवेदकर्मवन्धका भवन्ति ? भगवानाह-'गोयमा ! इत्थी वेदबंधएवा, पुरिसवेदबंधएवा, नपुंसगवेदबंधएवा छब्बीसं भंगा २४' हे गौतम ! उत्पलस्थो जीवः स्त्रीवेदबन्धकोवा भवति, पुरुषवेदवन्धको वा भवति, नपुंसक वेदबन्धको वा भवति, इत्यादिरीत्या षड्विंशतिर्भगा भवन्ति २४, तथाहि एककयोगे एकवचनान्तात्रयः, बहुवचनान्ता अपि त्रयः इति षट्, द्विकयोगेतु यथायोगम् एकत्वबहु. स्वाभ्यां तिस्रश्चतुर्भङ्गिका इति द्वादश, त्रिकयोगेतु अष्टौ भङ्गा भवन्ति, इति सर्व मेलनेन पइविंशतिभङ्गाः, इति चतुर्विंशम् बन्धकद्वारम् । २४ । वेद कर्म के बंधक होते हैं ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं- 'गोयमा। इत्थीवेदबंधएवा, पुरिसवेदबंधएवा, नपुंसगवेदबंधएवा छब्बीसं भंगा' हे गौतम ! उत्पलस्थजीव स्त्रीवेदबंधक भी होता है पुरुषवेद बंधक भी होता है, और नपुंसकवेदबंधक भी होता है। इत्यादि रीति से यहां २६ भंग होते हैं । ये इस प्रकार से समझना चाहियेएक योग में एक वचन को लेकर ३ भंग और बहुवचन को लेकर भी ३ भंग होते हैं इस प्रकार ये ६ भंग होते हैं । दोकेयोग में यथा योग एक वचन और बहुवचन को लेकर चार भंगोवाली तीन भंगी होती है, इस प्रकार ये १२ भंग हो जाते हैं । त्रिकयोग में आठ भंग होते हैं। इस प्रकार सब मिलकर यहाँ २६ भंग आ जाते हैं । इस प्रकार से यह २४ वां बंधकद्वार है। હે ભગવન ! તે ઉત્પલસ્થ વેદ કર્મના બન્ધક હોય છે? કે પુરુષવેદ કર્મના બન્ધક હોય છે ? કે નપુંસક વેદકર્મના બધક હોય છે?
मसापीर प्रभुने। उत्तर-“ गोयमा " ! गौतम ! “ इत्थीवेदपंधए वा, पुरिसवेदवेधए वा, नपुंसगवेदबंधए वा, छब्बीस मंगा" ५ai २७। જીવ સ્ત્રીવેદને બંધક પણ હોઈ શકે છે, પુરુષવેદનો બાક પણ હોઈ શકે છે અને નપુંસકવેદને બધેક પણ હોઈ શકે છે. અહીં કુલ ૨૬ ભાંગા બને છે. તે ભાંગા આ પ્રમાણે સમજવા એક યોગમાં એક વચનની અપેક્ષાએ ૩ ભાગ અને બહુવચનની અપેક્ષાએ ૩ ભાંગા બને છે. આ રીતે એક
ગમાં કુલ ૬ ભાંગા બને છે. ક્રિકગમાં યથાયોગ્ય એક વચન અને બહુ વચન લેવાથી ચાર ભાંગાઓવાળી ત્રિભંગી બને છે. તેથી ૪૪=૧૨ ભાંગ બને છે. અને ત્રિકગમાં આઠ ભાંગા બને છે. આ રીતે કુલ ૬+૧૨+૮૦૨૬ ભાંગા બને છે. તે પ્રત્યેક ભંગ ૧૬માં ઉછુવાસ નિઃશ્વાસ દ્વારમાં બતાવ્યા પ્રમાણે અહીં પણ બનાવી શકાય છે. જે ૨૪ છે
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૯
