________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श० ११ ० १ ० १ उत्पले जीवोत्पातनिरूपणम् २६३
अथ पञ्चविंश' संज्ञिद्वारमाश्रित्य गौतमः पृच्छति - ' तेणं भंते! जीवा किं सन्नी, असन्नी ?' हे भदन्त । ते खलु उत्पलस्था जीवाः किं संज्ञिनो भवन्ति ? किंवा असंज्ञिनो भवन्ति ? भगवानाह - 'गोयमा ! नो सन्नी, असन्नी वा, असन्निणो वा २५' हे गौतम! उत्पलस्था जीवा नो संज्ञिनो भवन्ति, अपितु उत्पलस्य एकपत्रतायां जीवस्य एकत्वात् असंज्ञीवा भवति, द्वयादिपत्रतायांतु जीवानामनेकत्वात् असंज्ञिनो वा भवन्ति । इति पञ्चत्रिंशं संज्ञिद्वारम् २५ ।
अथ षडूविशमिन्द्रियद्वारमाश्रित्य गौतमः पृच्छति - तेणं भंते! जीवा कि सइंदिया, अणिदिया ?' हे भदन्त ! ते खलु उपलस्था जीवाः किं सेन्द्रियाःइन्द्रियसहिताः भवन्ति ? किंवा अनिन्द्रियाः- इन्द्रियरहिता भवन्ति ? भगवानाह -
अब गौतम २५ वें संज्ञिद्वारको आश्रित करके प्रभु से ऐसा पूछते हैं - तेण भंते! जीवा किं सभी, असन्नी' हे भदन्त ! वे उत्पलस्थ जीव क्या संज्ञी होते हैं या असंज्ञी होते हैं ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं 'गोमा । ना सन्नी, असन्नी वा असन्निणावा' हे गौतम! वे उत्पलस्थ जीव संज्ञी नहीं होते हैं, किन्तु उत्पल की एकपत्रावस्था में एक जीव असंज्ञी होता है तथा इयादि पत्रावस्था में वर्तमान अनेक जीव असंज्ञी होते हैं । इस प्रकार से यह २५ वां संज्ञिहार है ।
अब गौतम २६ वें इन्द्रियद्वार को आश्रित करके प्रभु से ऐसा पूछते हैं- 'तेण भंते! जीवा किं सइंदिया, अर्णिदिया' हे भदन्त ! वे उत्पलस्थ जीव क्या इन्द्रिय सहित होते हैं अथवा विना इन्द्रियों के होते हैं ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं- 'गोयमा' हे गौतम! 'नोअणिदिया, प्रश्न- " तेण भवे ! वो शु संज्ञी
२५ भां सज्ञिद्वारनी अ३पथा - गौतम स्वाभीने जीवा किं सन्नी, असन्नी ?" हे भगवन् ! ते उत्पद्यवर्ती હાય છે? કે અસ'ની હાય છે?
महावीर प्रभुना उत्तर- " गोयमा ! हे गौतम! "नो सन्नी, असन्नी वा, असन्निणो वा ” તે ઉપલસ્થ જીવા સ`જ્ઞી હાતા નથી, પરન્તુ એક પત્રાવસ્થાવાળા ઉત્પલમાં રહેલે એક જીવ અસ'ની હાય છે, અને અનેક પત્રાવસ્થાવાળા ઉત્પલમાં રહેલા અનેક જીવા અસ'ની હાય છે.
! ૨૫ ॥
२६ भां इन्द्रियद्वारनी प्र३पथा - गौतम स्वाभीने प्रश्नजीवा किं खइंदिया, अणिदिया ?" हे भगवन् ! ते उत्पसमां ઈન્દ્રિયાવાળા હાય છે ? કે ઇન્દ્રિયાથી રહિત હૈાય છે ?
महावीर प्रभु! उत्तर - " गोयमा ! हे गौतम! खदिए वा, सइंदिया वा " अत्यवस्थ ते वो इन्द्रियोथी
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૯
6.
तेण भंबे ! रडेला कवी
66
अनिंदिया, रहित होता नथी