________________
भगवतीसूत्रे रुदती, शोचन्ती-अस्माकं निराधाराणां कि भविष्यतीति . मनसा शोकं कुर्वन्ती विलपन्ती हा पुत्र ! हा कुलदीपक ! इत्यादिशब्दैः विलापं कुर्वन्ती जमालि क्षत्रियकुमारम् एवं वक्ष्यमाणप्रकारेण अवादीत्-' तुमं सिणं जाया ' अम्हं एगे पुत्ते, इट्टे, कंते, पिए, मणुन्ने, मणामे, थेग्जे, वेसासिए, संमए, बहुमए, अणुमए ' हे जात ! हे पुत्र ! त्वखल्लु अस्माकम् एकः पुत्रः, इष्टः अभिलषितः सकलजनमनोरथपूरकत्वात् , कान्त:-कमनीयः सर्वसहायकत्वात् प्रियः प्रीतिजनकः सर्वोपकारपरायणतया प्रमोदोत्पादनात्-मनोज्ञः मनस आनन्दकारको मजुलइत्यर्थः हितकारित्वात् , मनोऽमः मनसा अम्यते-प्राप्यते इति मनोऽमः
और जोर २ से रोना इसका नाम आक्रन्दन है। हम निराधारोंका क्या होगा इस प्रकार मनमें विचार कर भीतरमें जो अन्तर्दाह होता है, उसका नाम शोक है, हा पुत्र ! हा कुलदीपक ! इत्यादि शब्दोंको बोलते हुए गुणस्मरणपूर्वक जो रुदन किया जाता है-उसका नाम विलाप है। इस तरह रुदन करती हुई, आक्रन्दन करती हुई, शोक करती हुई और विलाप करती हुई वह क्षत्रियकुमार जमालिसे इस प्रकारसे कहने लगी. 'तुमंसि णं जाया अम्हं एगे पुत्ते, इटे, कंते, पिए, मणुन्ने, मणामे, थेज्जे, वेसातिए, संमए, बहुमए, अणुमए' हे बेटा ! तुम हमारे एकही पुत्र हो इसलिये तुम हमें बहुत अधिक प्रिय हो, क्योंकि तुमसे सकल जनोंके मनोरथ पूरे होते हैं । सबके सहायक होने से तुम हमको बहुत अधिक कमनीय हो, सबके उपकार करने में परायण होनेसे हमें प्रमोदके उत्पादक हो-इससे तुम हमे बहुत अधिक प्रीतिजनक हो, કહેવા લાગી—( આંસૂ પાડીને રડવું તેનું નામ રુદન છે, જોર જોરથી રડવું તેનું નામ આકંદ છે. “ અમારા જેવા નિરાધારેનું શું થશે ? આ પ્રમાણે મનમાં વિચાર કરીને મનમાં જે અન્તર્દાહ થાય છે તેનું નામ શોક છે. “હે પુત્ર, હે કુલદીપક, ” ઈત્યાદિ શબ્દ બોલતાં બોલતાં અને ગુણસમરણપૂર્વક જે રુદન થાય છે તેને વિલાપ કહે છે.)
“तुमं सि णं जाया ! अम्ह एगे पुत्ते, इहे, कंते, पिए, मणुन्ने, मणामे, थेज्जे, वेसासिए, संमए, बहुमए, अणुमए " उ मेटा ! तु सभा। मे। એક- સાત બેટને પુત્ર છે, તે જ સમસ્ત કુટુંબીજનના મરથ પૂર્ણ કર* નારે હેવાથી અમને અતિશય પ્રિય છે. સૌને સહાયક હોવાથી તે અમને ઘણે જ કમનીય છે, તું સૌને ઉપકારક હેવાથી તથા અમારા મનને પ્રમોદ કરાવનાર હોવાથી અમને અત્યંત પ્રીતિજનક છે, હિતકારી હોવાને લીધે તું
श्री. भगवती सूत्र : ८
