________________
भगवती सूत्रे
३४०
होता है क्योंकि कर्मोदय तो केवलियों को भी होता है अतः उन्हें भी वहां उत्पन्न होने का प्रसंग प्राप्त होगा सो इसकी निवृत्तिके लिये " कर्मगुरुकतया " ऐसा दूसरा विशेषण दिया है, केवलियों में कमेदिय होने पर भी वह कर्म उनमें गुरूरूप से नहीं होता है अतः उनकी वहाँ उत्पत्ति नहीं होती है । कर्मों की गुरुता होने पर भी प्रायः जीव नरकों में उत्पन्न नहीं होते हैं- अतः इस बातकी निवृत्ति के लिये “कम्मगुरुसंभारियत्ताए ' ऐसा कहा है जिस जीवमें कर्मों का भार बहुत अधिक मात्रामें होता है वे जीव नियमसे नरकोंमें उत्पन्न होते हैं। नरकोंमें उत्पन्न होनेवाले जीवों में कमका भार अपनी पराकाष्ठाको भो पार कर देता । यही सब बात इन विशेषणों द्वारा प्रकटकी गई है । अथवा गुरु संभारित्ताए' इस पद द्वारा सूत्रकारने यह बात प्रकटकी है कि कर्मों का वजन उनमें कोई सामान्य रूप में नहीं रहता है कारण ऐसा भी होता है कि जो वस्तु प्रमाण में बहुत होती है वह तूलादिककी तरह भारमें अल्प भारवाली भी हो सकती है। सो ये कर्म इनमें ऐसे नहीं हैं, ये तो इनमें बहुत अधिक भारवाले होते हैं । इसी कारण ये जीव उस प्रकर्षावस्थापन ( उत्कृष्ट कर्मों होने से ) भारसे दबे हुए होकर नीचे अधोगतिरूप ઉત્પન્ન થવા માટે કયને જ કારણરૂપ માનવામાં આવે પણ કમેદિયા સદૂભાવ હાવથી તેમની નરકેામાં ઉત્પત્તિ પડે એવા પ્રસંગ ઉત્પન્ન થશે. તેથી એવું ન અને માટે વગેરે કારણેા આપવામાં આવેલ છે. કેવલીઓમાં કઢિય હાવા છતાં પણ તે તેમનામાં ગુરુ રૂપે હાતા નથી, તેથી તેમની નરકેામાં ઉત્પત્તિ થતી નથી. ક્રોની ગુરુતા હૈાવા છતાં પણ કેટલીક વખત જીવ નરકામાં ઉત્પન્ન થતા नथी, तेथी " कम्मगुरु संभारि यत्ताए આ પદ દ્વારા એમ કહેવામાં આવ્યું છે કે કર્મોના ભાર ઘણી જ અધિક માત્રામાં હાય તા જીવ નરકમાં ઉત્પન્ન થાય છે. નરકામાં ઉત્પન્ન થનારા જીવાના કર્મોના ભાર પરાકાષ્ઠા વટાવી ગર્ચા હાય છે, આ બધી વાત આ વિશેષણેા દ્વારા પ્રકટ કરવામાં આવી છે. અથવા कम्म सुरु संभारिताए આ પદ દ્વારા સૂત્રકારે એ વાત પ્રકટ કરી છે કે કર્માનુ' વજન તેમનામાં સામાન્ય રૂપે હૈ!તું નથી પણ અસામાન્ય થઈ ગયું હાય છે. કારણ કે કેટલીક વખત એવું બને છે કે રૂ વગેરે વસ્તુઓ પ્રમાણમાં વધારે હોવા છતાં તેનું વજન ઓછુ હાઈ શકે છે તે વાતની નિવૃત્તિને માટે તેમનાં કર્માંને ભ્રૂણાં જ અધિક ભારયુક્ત કહ્યાં છે એવાં
का भार
તા, કેવલીઓમાં થવાની વાત માનવી “કમ ગુરુતયા ’
"
6:
"
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૮
6
कम्म
