________________
भगवतीसूत्रे भगवानाह–'गंगेया ! संयं नेरइया नेरइएसु उपवनंति, नो असयं नेरइया नेरइएसु उपवज्जंति ' हे गाङ्गेय ! स्वयमेव आत्मनैव नैरयिका नैरयिकेषु उपपद्यन्ते, नो अस्त्रयम् ईश्वरपारतच्यादेः नैरयिका नैरयिकेषु उपपद्यन्ते, कालादि कारणकलापव्यतिरिक्तस्य ईश्वरस्य युक्तिभिर्विचार्यमाणस्यासिद्ध त्वात् । गाङ्गेयः पृच्छति-' से केणटेणं भंते ! एवं वुच्चइ जाव उववज्जति ?' हे भदन्त ! तत् केनार्थेन एवमुच्यते-यावत्-स्वयमेव नैरयिका नैरयिकेषु उपपधन्ते, नो अस्वयम् उपपद्यन्ते इति ? भगवानाह- गंगेया! कम्मोदएणं कम्मगुरुयत्ताए, कम्मभारियत्ताए, कम्मगुरुसंभारियत्ताए ' हे गाङ्गेय ! कर्मोदयेन कर्मणा मुदितत्वेन, किंतु नहि केवलं कर्मोदयमात्रेण नैरयिकेषु उत्पद्यते केवलिनामपि
इस प्रश्न के उत्तरमें प्रभु कहते हैं-'गंगेया' हे गांगेय ! ऐसी बात नहीं है 'सयं नेरइया नेरइएसु उववज्जति, नो असयं नेरइया नेरइएम उववज्जति ' नैरयिक अपने आपही नैरयिकोंमें उत्पन्न होते हैं, ईश्व रकी प्रेरणा आदिसे वे वहां उत्पन्न नहीं होते हैं । क्यों कि कालादि कारणकलापसे भिन्न ईश्वर स्वतंत्र पदार्थ है यह बात जघ युक्तियों द्वारा विचारित होती है-तब उसकी प्रतिष्ठा स्थापित नहीं होती है। अब गांगेय प्रभुसे ऐसा पूछते हैं-' से केणटेणं भंते ! एवं घुच्चइ जाव उववज्जति' हे भदन्त ! ऐसा आप किस कारणसे कहते हैं कि नैरयिक अपने आपही नैरथिकों में उत्पन्न होते हैं-ईश्वरकी प्रेरणादि से वे वहां उत्पन्न नहीं होते हैं ? इसके उत्तरमें प्रभु कहते हैं-'गंगेया! कम्मोदएणं कम्मगुरुयत्ताए, कम्मभारियत्ताए, कम्मगुहसंभारिय
महावीर प्रसुन जत्तर-गंगेया ! " गांगेय ! सी अ पात नथी ५१ “ सय नेरइया नेरइएसु उबवण्जति, नो असय नेरइया नेरइपसु उववज्जति" ना? पोतानी ४ न२ मा ५न्न थाय छ, ध्व नी प्रेर। આદિ કારણે તેઓ ત્યાં ઉત્પન્ન થતા નથી, કારણ કે કાલાદિ કારણે કલાપથી ભિન્ન ઈશ્વર સ્વતંત્ર પદાર્થ છે એ વાત યુક્તિ (દલીલે) દ્વારા પુરવાર થઈ શકતી નથી,
मांगेय भागार प्रश्न-"से केणgण भते ! एव वुच्चइ, जाव उववति" હે ભદન્ત ! આપ શા કારણે એવું કહે છે કે નારકે પોતાની જાતે જ નરકમાં ઉત્પન્ન થાય છે–ઈશ્વરની પ્રેરણા આદિથી તેઓ ત્યાં ઉત્પન્ન થતા નથી ?
महावीर प्रसुना उत्तर-" गंगेया !" 3 गांगेय ! " कम्मोदएणं, कम्मगुरुयत्ताए, कम्मभारियत्ताए, कम्मगुरुस भायरित्ताए, असुभाण कम्माण उदएण,
श्रीभगवती. सूत्र: ८