________________
भगवतीसूत्रे हे भदन्त ! चत्वारः पुद्गलास्तिकायमदेशाः किं द्रव्यम् १, द्रव्यप्रदेशः २, द्रव्याणि ३, द्रव्यदेशाः ४, द्रव्यञ्च द्रव्यदेशश्च ५, द्रव्यं च द्रव्यदेशाश्च ६, द्रव्याणि च द्रव्यदेशश्च ७, द्रव्याणि च द्रव्यदेशाश्व८, किं भवन्ति ? भगवानाह'गोयमा ! सिय दव्यं १, सिय दबदेसे २, अट्ठवि भंगा भाणियबा, जाव सिय दवाई च दबदेसा य' हे गौतम ! चत्वारः पुद्गलास्तिकायप्रदेशाः स्यात् कदाचित् द्रव्यं गुणपर्याययोगिरूपं प्रयुः १, स्यात् कदाचित् द्रव्यदेशः स्युः २, स्यात् कदाचित् द्रव्याणि स्युः ३, स्यात् कदाचित् द्रव्यदेशाः स्युः ४, एवं रीत्या अष्टाऽपि भङ्गा विकल्पा भणितव्याः यावत् स्यात् कदाचित द्रव्यश्च द्रव्यदेशश्च प्रभु से ऐसा पूछा है-(चत्तारि भंते ! पोग्गलस्थिकायपएसा कि दव्वं पुच्छा ) हे भदंत ! पुद्गलास्तिकाय के चार प्रदेश क्या एक द्रव्यरूप हैं ? या द्रव्यके एक देश रूप हैं ? या अनेक द्रव्यरूप हैं ? या द्रव्य के अनेक देशरूप हैं ? या एक द्रव्य और एक द्रव्यदेशरूप हैं ? या एक द्रव्यरूप और द्रव्यके अनेक देशरूप हैं ? या अनेक द्रव्यरूप औरएक द्रव्यरूप हैं ? या अनेक द्रव्य और अनेक द्रव्यदेशरूप हैं ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं-(गोयमा) हे गौतम ! (सिय दव्वं १, सिय दव्वदेसे २, अवि भंगा भाणियवा) पुद्गलास्तिकाय के चार प्रदेश कदाचित् गुणपर्याय योगी एक द्रव्यरूप भी होते हैं १, और कदाचित् एक द्रव्यदेशरूप भी होते हैं २। कदाचित् वे अनेक द्रव्यरूप भी होते हैं ३, कदाचित् वे द्रव्य के अनेक देशरूप भी होते हैं ४, इस रीति से आठों ही विकल्प यहां पर कहना चाहिये। अर्थात् शेष “एक द्रव्यरूप और एक द्रव्यदेशरूप ५
गौतम स्वामीना प्रल-( चत्वारि भंते ! पोग्गलत्थिकायपएसा किं दव्य पुच्छा) हे महन्त ! पुरास्तियना या२ प्रदेश शु मे द्रव्य३५ छ ? है દ્રવ્યના એક દેશરૂપ છે? કે અનેક દ્રવ્યરૂપ છે? કે દ્રવ્યના અનેક દેશરૂપ છે ? કે એક દ્રવ્ય અને એક દ્રવ્યદેશરૂપ છે? કે એક દ્રવ્ય અને અનેક દ્રવ્યદેશરૂપ છે? કે અનેક દ્રવ્ય અને એક દ્રવ્યદેશરૂપ છે? કે અનેક દ્રવ્ય અને અનેક દ્રવ્યદેશરૂપ છે?
महावीर प्रभुने। उत्तर --" गोयमा ! " गौतम ! “ सिय दव, सिय दव्यदेसे. अद्र वि भंगा भाणि यव्वा " पुनसास्तियना यार प्रश या२४ शु. પર્યાયયોગી એક દ્રવ્યરૂપ પણ હોય છે, અને કયારેક એક દ્રવ્યદેશરૂપ પણ હોય છે, કયારેક દ્રવરૂપ પણ હોય છે, ક્યારેક તે દ્રવ્યના અનેક દેશરૂપ પણ હોય છે. આ રીતે ચાર વિકલ બન્યા. બાકીના ચાર વિકલ્પ હવે આપવામાં આવે છે– (૫) કયારેક તેઓ એક દ્રવ્ય અને એક દ્રવ્યદેશરૂપ
श्री.भगवती सूत्र : ७